Haza Risaletün Fi Cemi_i ilali l magsudeti vel izzi Ve Hier azimetün
Bismillahirrahmanirrahim
"Bismillah" aslında ala gayri kıyas smuv idi.
Vav hazif edildi.Vavın harekesini makablindeki sakin olan mime verdik.Sim oldu.Teaadü lan beynettarafaeyn(taraflar arası muadil olsun diye) sin'in harekesini hazif ettik ibtida-i nutuk müteazzir olmasın diye evveline bir hemze-i vasıl-ı meksüre getirdik.İsim oldu.Baka-üllaha delalaet olsun için evveline bir ba-i cer getirdik.Bismi oldu.Kelimenin ahirini cer(esre)etti.Ekil(yemek)şürüb(içmek)de,kıyam(ayak)da,kuud)oturuş da Besmelenin istimali kasir(çok) olduğundan Hemzi vasılı hatdan(yazılış)dan hazif ettik.Mahzuf hemze den ivaz Ba'nın merkezinin tavi(uzun)kıldık.Bismi oldu.Lafzatullah'a muzaf(bitişik)kıldık.İzafet ile tenvin düşdü.Zira tenvin infisal(ayrılık) icab eder.İzafet ittisal(bitişik) iktiz eder.Kelime-i vahide de hem ittisal ve hemd einfisal cemi caiz olmadığından izafet ile tenvin düşdü.Bismillah oldu.
El hamdülillah:
Aslında "Hamidtü Hamden" dir.zamanı mazi de hamd ettim demek tir.Yahut"Ahmedü hamden" dir.Şimdiki ve gelecek zaman da ham ettim demektir.Bu iki durumdan da daha teşmil-i zaman olur diye "hamden" demeyi daha uygun bulduk.Masdar fiiline delalet olsun diye Nasb harekesi verdik.Nasb dan refa udul olsun için devamı sebate delalet etsin için HAMD oldu.Tarif için evveline bir elif lam getirdik.Ahirinden tenvin düşdü.Zira eliflam tarife delalet eder.Tenvin tenkire delalet eder.Bir kelimede hem tarif hem de tenkirin caiz olmadığı ecilden elif lam sebebiyle tenvin düşdü.EL Hamdü oldu.
Essalatü:
Aslınd a "salleytü salaten" yahut "usalli salaten"mazi ve müzari arasını bulmak ve ganiş zaman anlamı kazanmak için her iki takdirdeki fiileri hazif ettik.Masdar cemi zamanda delaleti için salat ve nasbdan refa udul olsun için salatün oldu.Başına el takısı tarifi için getirdik .Böylece ahirinde tenvin düşdü.El tarif,tenvin tenkire delalet eder.Bir kelime de hem tarif hemde tenkir olamacağından tenvinsiz El takısıyla Essalatü oldu.
Esselamü:
aslında sellemtü selamen,yada üsellimü selamen,,takdirinde olup,hem şimdiki hemde geçmiş zamana delalet olmasın daha şümüllü olsun diye fillerini hazif ettik.Essalatü deki sebeplerden en nihayet bu da Esselamü oldu..Bak Essalatü...
Seyyid:
Aslında Suveyd idi.Bir kelime de Vav ve Ye cemi oldu.Vav hae rekeli ye sakin,vav ye ye kalb ettik.Seyiyid oldu.Bir kelimede bir cinsden iki kelime bulundu.Birinci ye sakin ikincisi harekeli,bu durumda idğam vacibtir.İdğam ettik idğamdan dolayı Şedde verdik.Seyyid oldu.
Âl:
Aslında Ehli dir.Ehli âel idi.Ehli dine göre mahreci gurbiyyeteden dolayı hey'i hemz'e ye kalb edilir,biz de kalb ettik.İkinci hemze sakin ma kablinin cinsinden kalb ettik.Âl oldu.
Allah:
Aslında "ilah"dır.Ala ğayri kıyas başindaki hemze hazif ettik.LEHU oladu.Evveline El getirdik.Ahirinde Tenvin düşer.İki cinsden harfler bir kelime de birleşti.Lamlar.İdğam ettik. Oldu ALLAH...
İDDETSERA:
Aslında "Tedessere"Tefaale nin ta sından sonra Dal geldi.Dal hurufu mechura(yüksek sesli) dan,Ta ise hurufu mehmuse (sessiz) den.Aralarında tenafür-ü tebaud vaki olmasın için Tayı dal'e kalb(çevirdik) Dedessere oldu.Bir kelime de iki harf bir cinsden vaki oldu.İkiside harekeli aynı cinsden,ne ilhak ve ne de iltibas yok.Bu durumda İDĞAM vacibdir.Bu nedenle birinci dalın harekesini hazif ettik,İbtidai nutuk muteazzir oldu.Müteazzir olmasın için evveline meksür olan bir hemze-i vasıl getirdik.Dali ülayı saniye idğam ettik.Buna bedel bir şedde verdik.İDDESSERE oldu.Tefaul babından İssagele de bunun gibidir.aslı Tesagale dir..
Istabere aslında Istebere dir.İftialın ta sından önce sad vaki oldu.Sad harfi mustaalatı mutbika dan dır.Ta harfi ise hurufu mehmüse-i münhafida dan olduğundan beyinlerinde tenafür-ü tebaud vaki olmasın için İfteale nin te'sını Ta ya kalb ettik.Istabere oldu.
Bu kelimenin bir kaç farklı okunuşu vardır.
a) Istarebe
b)Ittarede
c)izzahere
d)issabere
e)iztabere
f)ittabere(izzabere)
2.İftealenin fa sı; dal, zel, za olduğu vakit de iftealenin ta'sı
dal e kalb olunur.Misal;İddeme'a..izzekera..izdecere..bunlarda
ve yine izdecere izzecere okunur.Keza izdekere de iddekere okunur.
3.ifteale'nin fa'sı vav yahut sta(peltek)olursa,iftealenin fa'sı ta ye kalb olunur.Misal:ittega-ittesera-issegare..İttega aslında ivtega dır.
4.İstecedtü aslon da İstecvedtü..
Vav hari illet müteharrik ,makabli harfi sahih,harfi illetden evla olduğu için vavın harekesini ma kablindeki sakin olan cim e verdik.İctima-i sakineyn olmasın için vavı hazif ettik İstecedtü oldu.
5.Ekame ve Eba'a..aslında egvame,ebye'a dır.Vav harfi illet müteharrik,harekesi makabli harfi sahih sakin gaf'a verdik.Vav müteharrik fil asl ,ma kabli meftuh vavı elife kalb ettik.Egam ve eba'a oldu.
6.Haşuu aslında haşiyu..ya üzerine zamme ağır(sagil) oldu.Zammesini hazif ettik.İctima-i sakineyn olmasun için yay'ı hazif ettik.Vav'ın makabli zamme gerektiğinden şin'in kesresini zammeye tebdil ettik.Haşuu odu.
7.Gazev aslında gazevuu ..Vav harfi illet müteharrik,makabli müteharrik (meftüh),vavı elife kalb ettik,ictima-i sakineyn olmasun için (vav'dan olma elif,cemi elifi)Vav dan maklub olan elifi hazif etti. ğazev oldudan.
8.Gulne..aslında gavelne dir.Vav harfi ilet müteharrik,ma kabli meftuh,vavı elife kalbettik.Vav'ı elife kalbettik.İctimai sakineyn olmasın için vavdan olma elifi hazif ettik.Hazif olunan vava delalet etisn için Gaf'ın fethasını zammeye tebdil ettik."Gulne" oldu.
9."Gıyle" aslında Gavele dir.Vav üzerine kesre sagil(ağır)geldi.Vavın kesresinden evvel gafın zammesi sagil(ağır) olup, hazif (yok)ettik.Vav'ın kesresini gaf'a verdik.Vav sakin ma gabli meksür vavı yaye kalb ettik.Gıyle oldu.
10."Ğabiye"aslında ğabive dir.Ya dan sonra vav tarafda vaki oldu.Ma kabli meksür.Vav ya'ya kalb ettik."Ğabiye" oldu.
11."Liyensuranne" aslında "lieyensur" dur.Ahirine Ğarazı tekid talebi mana-i fiil için nun'u müşeddede lahık oldu.İctima-i sakineyn olmasın diye Nun'u ula(birinci) dan,kelimenin lamel fiiline fetha verdik.Fetha ehaf harekat olduğundan,idğam gerekti idğam ettik."Liyensuranne" oldu.
12."Liyensurunne" aslında "Liyensuru" idi.Ahirine nunu müşedede lahik oldu.İctima-i sakiunneyn olmasın için,nunu müşedede ve cemi müzekker vavı..Zamme vava delalet ettiğinden Vavı hazif ettik.Leyensurunne oldu.
13."Liyensurnanni" aslında "liyensurenne" dir.Ahirine nunu müşedede lahik oldu.Selasi nunat bir kelime de vaki olması arab kelamında kerih olduğundan,aralarında bir elifi fasıla koyduk.İctimai sakineyn caiz görülür eğer mudğamı sanii olan harfi med olursa.."Liyensurnannni" oldu.Emir ve nehi de aynen böyledir.
14."Unsurenne"..aslında Unsuri dir.Ahirine nunu müşedede lahik oldu.İctima-i sakineyn oldu.nunu müşedde denin nunu ülasından ve müfred muhataba ya sından,nunu müşeddede nin nunu ülası hazif olmaz.Ğaraz fevt olur.Muhataba yası da olmaz o alametdir.Kesre ya ya delalt ettiğnden ya hazif ettik.Unsurenne oldu.
15.Gailun aslında Gavilun dur.Tahfif için vavı hemzeye kalb ettik.Gailun oldu.Yahut fiiline teban Vavı elife kalbettik.İctima-i sakineyn olmasın için Elifi hemze-i meksüreye kalb ettik.Gailun oldu. Yahut elifi zaid den sonra gelen vav hemzeye kalb olunur.Biz dahi kalb ettik.Gailun oldu.
16.Ğazin aslında ğaziyun dır.Ya üzerine zamme sakil,ya nın zammesini yanın zammesini sakil görüp hazif ettik,Ictimai sakineyn olmasın için ya ve tenvinden sakınmak için,yayı hazif ettik.tenvini makablindeki za ye verdik Ğazin oldu.Ve keza ramin,bakin,kazin,madi,şafin,kafin.
a)El Ğazin de ise ya üzerine zamme sakil, yanın zammesini sakil gördük,evveline bir elif lam,zalel maniu eadel memnu..hazif olunan ya,avedet etti.El Ğaziyu oldu.Erramiyu de böyle.
17.Mağzuv aslun da mağzuvvu idi.Gad sebakad ıhdahuma bissükun kaidesince idğam ettik Mağzuv oldu.
a)Bir kelimede bir cinsden iki harf vaki oldu,Vavlar.İdğam ettik mağzuvvun oldu.
18.Mermiyyun aslında mermumiyyun dur.Kelime de vav ya cem oldu.Kad sebekat ıhdahuma bissükun vavı yaye kalb ettik Mermuy-yun oldu.Kelime de bir cinsden iki harf vaki oldu.Yaları idğam ettik.Mermuyyun oldu.Ya binası sahih salim olsun diye ma kablindeki mimin zammesini kesreye tebdil ettik Mermiyyun, mahşiyun oldu.
19.Gul aslında Ugvul dür.Vav harfi illet muteharrik(harekeli) ,ma kabli sahih sakin olan Gaf,vavın hareksini Gaf'a verdik.Emir hemzeden mustağni oldu.Ictima-i sakineyn olmasın diye vavı hazif ettik.Gul oldu.
20.Uğzu aslında tağzu idi..Müzarat harfi olan Ta yı hazif den sonra mabadine nazar etik,o ise sakin,kendisiyle nutuk müteazzir oldu.Bu sebepten muzarinin aynel fiilin için teban evveline bir hemze-i vasıl mazmume getirdik.Uğzuvu oldu.Emre alamet ahirini vakıf ettik.Vakfe alamet diye vav da gitti.Uğzu ve irmi kaldı.