Haza Risaletün Fi Cemi_i ilali l magsudeti vel izzi Ve Hier azimetün
Bismillahirrahmanirrahim
"Bismillah" aslında ala gayri kıyas smuv idi.
Vav hazif edildi.Vavın harekesini makablindeki sakin olan mime verdik.Sim oldu.Teaadü lan beynettarafaeyn(taraflar arası muadil olsun diye) sin'in harekesini hazif ettik ibtida-i nutuk müteazzir olmasın diye evveline bir hemze-i vasıl-ı meksüre getirdik.İsim oldu.Baka-üllaha delalaet olsun için evveline bir ba-i cer getirdik.Bismi oldu.Kelimenin ahirini cer(esre)etti.Ekil(yemek)şürüb(içmek)de,kıyam(ayak)da,kuud)oturuş da Besmelenin istimali kasir(çok) olduğundan Hemzi vasılı hatdan(yazılış)dan hazif ettik.Mahzuf hemze den ivaz Ba'nın merkezinin tavi(uzun)kıldık.Bismi oldu.Lafzatullah'a muzaf(bitişik)kıldık.İzafet ile tenvin düşdü.Zira tenvin infisal(ayrılık) icab eder.İzafet ittisal(bitişik) iktiz eder.Kelime-i vahide de hem ittisal ve hemd einfisal cemi caiz olmadığından izafet ile tenvin düşdü.Bismillah oldu.
El hamdülillah:
Aslında "Hamidtü Hamden" dir.zamanı mazi de hamd ettim demek tir.Yahut"Ahmedü hamden" dir.Şimdiki ve gelecek zaman da ham ettim demektir.Bu iki durumdan da daha teşmil-i zaman olur diye "hamden" demeyi daha uygun bulduk.Masdar fiiline delalet olsun diye Nasb harekesi verdik.Nasb dan refa udul olsun için devamı sebate delalet etsin için HAMD oldu.Tarif için evveline bir elif lam getirdik.Ahirinden tenvin düşdü.Zira eliflam tarife delalet eder.Tenvin tenkire delalet eder.Bir kelimede hem tarif hem de tenkirin caiz olmadığı ecilden elif lam sebebiyle tenvin düşdü.EL Hamdü oldu.
Essalatü:
Aslınd a "salleytü salaten" yahut "usalli salaten"mazi ve müzari arasını bulmak ve ganiş zaman anlamı kazanmak için her iki takdirdeki fiileri hazif ettik.Masdar cemi zamanda delaleti için salat ve nasbdan refa udul olsun için salatün oldu.Başına el takısı tarifi için getirdik .Böylece ahirinde tenvin düşdü.El tarif,tenvin tenkire delalet eder.Bir kelime de hem tarif hemde tenkir olamacağından tenvinsiz El takısıyla Essalatü oldu.
Esselamü:
aslında sellemtü selamen,yada üsellimü selamen,,takdirinde olup,hem şimdiki hemde geçmiş zamana delalet olmasın daha şümüllü olsun diye fillerini hazif ettik.Essalatü deki sebeplerden en nihayet bu da Esselamü oldu..Bak Essalatü...
Seyyid:
Aslında Suveyd idi.Bir kelime de Vav ve Ye cemi oldu.Vav hae rekeli ye sakin,vav ye ye kalb ettik.Seyiyid oldu.Bir kelimede bir cinsden iki kelime bulundu.Birinci ye sakin ikincisi harekeli,bu durumda idğam vacibtir.İdğam ettik idğamdan dolayı Şedde verdik.Seyyid oldu.
Âl:
Aslında Ehli dir.Ehli âel idi.Ehli dine göre mahreci gurbiyyeteden dolayı hey'i hemz'e ye kalb edilir,biz de kalb ettik.İkinci hemze sakin ma kablinin cinsinden kalb ettik.Âl oldu.
Allah:
Aslında "ilah"dır.Ala ğayri kıyas başindaki hemze hazif ettik.LEHU oladu.Evveline El getirdik.Ahirinde Tenvin düşer.İki cinsden harfler bir kelime de birleşti.Lamlar.İdğam ettik. Oldu ALLAH...
İDDETSERA:
Aslında "Tedessere"Tefaale nin ta sından sonra Dal geldi.Dal hurufu mechura(yüksek sesli) dan,Ta ise hurufu mehmuse (sessiz) den.Aralarında tenafür-ü tebaud vaki olmasın için Tayı dal'e kalb(çevirdik) Dedessere oldu.Bir kelime de iki harf bir cinsden vaki oldu.İkiside harekeli aynı cinsden,ne ilhak ve ne de iltibas yok.Bu durumda İDĞAM vacibdir.Bu nedenle birinci dalın harekesini hazif ettik,İbtidai nutuk muteazzir oldu.Müteazzir olmasın için evveline meksür olan bir hemze-i vasıl getirdik.Dali ülayı saniye idğam ettik.Buna bedel bir şedde verdik.İDDESSERE oldu.Tefaul babından İssagele de bunun gibidir.aslı Tesagale dir..
Istabere aslında Istebere dir.İftialın ta sından önce sad vaki oldu.Sad harfi mustaalatı mutbika dan dır.Ta harfi ise hurufu mehmüse-i münhafida dan olduğundan beyinlerinde tenafür-ü tebaud vaki olmasın için İfteale nin te'sını Ta ya kalb ettik.Istabere oldu.
Bu kelimenin bir kaç farklı okunuşu vardır.
a) Istarebe
b)Ittarede
c)izzahere
d)issabere
e)iztabere
f)ittabere(izzabere)
2.İftealenin fa sı; dal, zel, za olduğu vakit de iftealenin ta'sı
dal e kalb olunur.Misal;İddeme'a..izzekera..izdecere..bunlarda
ve yine izdecere izzecere okunur.Keza izdekere de iddekere okunur.
3.ifteale'nin fa'sı vav yahut sta(peltek)olursa,iftealenin fa'sı ta ye kalb olunur.Misal:ittega-ittesera-issegare..İttega aslında ivtega dır.
4.İstecedtü aslon da İstecvedtü..
Vav hari illet müteharrik ,makabli harfi sahih,harfi illetden evla olduğu için vavın harekesini ma kablindeki sakin olan cim e verdik.İctima-i sakineyn olmasın için vavı hazif ettik İstecedtü oldu.
5.Ekame ve Eba'a..aslında egvame,ebye'a dır.Vav harfi illet müteharrik,harekesi makabli harfi sahih sakin gaf'a verdik.Vav müteharrik fil asl ,ma kabli meftuh vavı elife kalb ettik.Egam ve eba'a oldu.
6.Haşuu aslında haşiyu..ya üzerine zamme ağır(sagil) oldu.Zammesini hazif ettik.İctima-i sakineyn olmasun için yay'ı hazif ettik.Vav'ın makabli zamme gerektiğinden şin'in kesresini zammeye tebdil ettik.Haşuu odu.
7.Gazev aslında gazevuu ..Vav harfi illet müteharrik,makabli müteharrik (meftüh),vavı elife kalb ettik,ictima-i sakineyn olmasun için (vav'dan olma elif,cemi elifi)Vav dan maklub olan elifi hazif etti. ğazev oldudan.
8.Gulne..aslında gavelne dir.Vav harfi ilet müteharrik,ma kabli meftuh,vavı elife kalbettik.Vav'ı elife kalbettik.İctimai sakineyn olmasın için vavdan olma elifi hazif ettik.Hazif olunan vava delalet etisn için Gaf'ın fethasını zammeye tebdil ettik."Gulne" oldu.
9."Gıyle" aslında Gavele dir.Vav üzerine kesre sagil(ağır)geldi.Vavın kesresinden evvel gafın zammesi sagil(ağır) olup, hazif (yok)ettik.Vav'ın kesresini gaf'a verdik.Vav sakin ma gabli meksür vavı yaye kalb ettik.Gıyle oldu.
10."Ğabiye"aslında ğabive dir.Ya dan sonra vav tarafda vaki oldu.Ma kabli meksür.Vav ya'ya kalb ettik."Ğabiye" oldu.
11."Liyensuranne" aslında "lieyensur" dur.Ahirine Ğarazı tekid talebi mana-i fiil için nun'u müşeddede lahık oldu.İctima-i sakineyn olmasın diye Nun'u ula(birinci) dan,kelimenin lamel fiiline fetha verdik.Fetha ehaf harekat olduğundan,idğam gerekti idğam ettik."Liyensuranne" oldu.
12."Liyensurunne" aslında "Liyensuru" idi.Ahirine nunu müşedede lahik oldu.İctima-i sakiunneyn olmasın için,nunu müşedede ve cemi müzekker vavı..Zamme vava delalet ettiğinden Vavı hazif ettik.Leyensurunne oldu.
13."Liyensurnanni" aslında "liyensurenne" dir.Ahirine nunu müşedede lahik oldu.Selasi nunat bir kelime de vaki olması arab kelamında kerih olduğundan,aralarında bir elifi fasıla koyduk.İctimai sakineyn caiz görülür eğer mudğamı sanii olan harfi med olursa.."Liyensurnannni" oldu.Emir ve nehi de aynen böyledir.
14."Unsurenne"..aslında Unsuri dir.Ahirine nunu müşedede lahik oldu.İctima-i sakineyn oldu.nunu müşedde denin nunu ülasından ve müfred muhataba ya sından,nunu müşeddede nin nunu ülası hazif olmaz.Ğaraz fevt olur.Muhataba yası da olmaz o alametdir.Kesre ya ya delalt ettiğnden ya hazif ettik.Unsurenne oldu.
15.Gailun aslında Gavilun dur.Tahfif için vavı hemzeye kalb ettik.Gailun oldu.Yahut fiiline teban Vavı elife kalbettik.İctima-i sakineyn olmasın için Elifi hemze-i meksüreye kalb ettik.Gailun oldu. Yahut elifi zaid den sonra gelen vav hemzeye kalb olunur.Biz dahi kalb ettik.Gailun oldu.
16.Ğazin aslında ğaziyun dır.Ya üzerine zamme sakil,ya nın zammesini yanın zammesini sakil görüp hazif ettik,Ictimai sakineyn olmasın için ya ve tenvinden sakınmak için,yayı hazif ettik.tenvini makablindeki za ye verdik Ğazin oldu.Ve keza ramin,bakin,kazin,madi,şafin,kafin.
a)El Ğazin de ise ya üzerine zamme sakil, yanın zammesini sakil gördük,evveline bir elif lam,zalel maniu eadel memnu..hazif olunan ya,avedet etti.El Ğaziyu oldu.Erramiyu de böyle.
17.Mağzuv aslun da mağzuvvu idi.Gad sebakad ıhdahuma bissükun kaidesince idğam ettik Mağzuv oldu.
a)Bir kelimede bir cinsden iki harf vaki oldu,Vavlar.İdğam ettik mağzuvvun oldu.
18.Mermiyyun aslında mermumiyyun dur.Kelime de vav ya cem oldu.Kad sebekat ıhdahuma bissükun vavı yaye kalb ettik Mermuy-yun oldu.Kelime de bir cinsden iki harf vaki oldu.Yaları idğam ettik.Mermuyyun oldu.Ya binası sahih salim olsun diye ma kablindeki mimin zammesini kesreye tebdil ettik Mermiyyun, mahşiyun oldu.
19.Gul aslında Ugvul dür.Vav harfi illet muteharrik(harekeli) ,ma kabli sahih sakin olan Gaf,vavın hareksini Gaf'a verdik.Emir hemzeden mustağni oldu.Ictima-i sakineyn olmasın diye vavı hazif ettik.Gul oldu.
20.Uğzu aslında tağzu idi..Müzarat harfi olan Ta yı hazif den sonra mabadine nazar etik,o ise sakin,kendisiyle nutuk müteazzir oldu.Bu sebepten muzarinin aynel fiilin için teban evveline bir hemze-i vasıl mazmume getirdik.Uğzuvu oldu.Emre alamet ahirini vakıf ettik.Vakfe alamet diye vav da gitti.Uğzu ve irmi kaldı.
21.UD aslında Te-ud idi.muzaraat harfi olan Ta yı hazif ettik. Ma badi harekeli olduğundan ibtidası kendinden kıldık..Ud,Hep,riss oldu.
22.Gıh aslında tegı idi.muzarat harfi olan Ta yı hazif ettikte baktık,ma badi harekeli ibtidai kendinden kldık.Gıy oldu.Ahirini vakıf etik Gaf da alameti ya gitti.Gı oldu.Hareke-i vahide üzerine vakıf mümteni oldu.Ahirine bir ha-i sakine getirdik.GIH oldu.
23.Lem Yemüdd aslında Yemdüd idi..Eveline lam-ı caime dahil oldu.Lafzen(ahirini cezim) ve manen amel(müzari amasini mazı) etti.Kelime de iki harf bir cinsden vaki oldu,Dallar.Evveli harekeli sani sakin,sükunu ariz,idğam caiz.İdğam için dal-ı ülanın harekesini hazifettik.,ictima- sakineyn defi için dali sakineyne fetha hareke verdik.Fetha ehaffi harekat olduğundan zamme hareke verilir.Müzarinin aynel fiiline teban kesre ile hareke verilir."Essakinu iza hurrike hurrike bil kesri"kaidesine binaen "Lem yemudd" oldu.Fekk-ü İdğam ile "lem yemdud" olur.
24."Müdde" aslında "temdud" müzarat harfi olan Ta'yı hazif ettik.İbtida'i nutuk müteazzir oldu.Bunun için evveline hemze-i vasıl mazmuma getirdik."Ümdüd" oldu.Kelime de iki harf bir cinsden vaki oldu,dallar.Evveli harekeli sani sükünü ariz ile sakin,idğam caiz oldu.Bu sebepden dali ülanın harekesini sakin mime verdik,Müdde oldu.Fekkü idğam ile Ümdüd...bu da caiz.Bu örneklerde de caiz..firr,ifrir..gir igrirr,,udd u'dud..demek caiz olur.
25."Ehabbe" aslında" tahbebü" dür.Emre alabet ahirini vakıf ettik.Müzarat harfi olan ta yı hazıf ettik.Maba di sakin,asıl metrükune binaen,evveline bir hemze i kati-meftuha getirdik.Ehbeb ..ayni cinsden iki be..oldu..birincisi harekeli ikincisi sakin,sükünü arizi..idğam caiz dir.Bu sebebpten ba i üla harekesini sakin olan Ha ye verdik.İctima-i sakineyn olmasın için ba-i saniye fetha hareke verdik.fetha ehaffu hareke dir.Kesre ile hareke verdik.Essakinu iza harreke harrek bissakini kaidesince Birinci ba ikinciye idğam ve bir de nunu müşeddede..Ehabbe oldu.
26.Yakülü aslında Y'ekülü idi.Hemze sakin ma kabli meftüh ,sakin hemze-i ma kablindeki harekesi cinsine kalbettik.Yakülü oldu.Kezalik Yumin ...İyzen emir min İzin(ezene).Veselilgaryeh..aslında veselilgaryeh idi.Hemzenin harekesini makablindeki sakin olan Siyne verdik.İctima-i sakineyn olmasun için hemzeyi hazif ettik.Veselil garyeh oldu.
27.Chuz aslında Ü'chuz dur.Ala ğayri kıyas hemze hazifettik,Chuz oldu.Kül ve Murr da böyle...Hemzeteyn(iki hemze) nin lisan üzerine sigleti olduğundan idğamın te'azzürü ile beraber hemzeteyni hazif ettik.Chuz,kül ve mürr oldu.
28.La Tachşevunne aslında Tachşeyune dir.Ya harfi illet müteharrik,makabli meftüh yayı elife kalbettik,,içtima-i sakineyn olmasın için yaydan mungalib elifi hazif ettik.Tachşevne oldu.Başına la- nehi getirdik.Ahirini cezim ettik.Czim alameti olarak nun sakıt(düşdü) oldu.La tachşu oldu.Ahirine nunu muşeddede lahıh oldu.İçtimai sakineyn olmasın için..birni hazif mümkin olmadı,vavı kendi cinsinden zamme ile hareke verdik.La Tachşevünne oldu.La tachşeyenne de aslında tachşeyenne idi.nunu müşeddede den sonra kendi cinsinden kesre ile hareke verdik,La Tachşeyenne oldu.
29.Le tublevunne aslında le teblevuvunne idi.Vav harfi illet müteharrik,ma kabli meftüh, vavı elife kalbettik.İçtima-i sakineyn olmasun için vavdan munkalib olan elifi hazif ettik.Ahirine nunu muşeddede getirdik.Ve irab sakıt oldu.Vava kendi cinsinden hareke(zamme)verdik.Le tublevunne oldu.
30.Ema teriyenne aslında teriyyenne..Hemze ve harekesini talik ettik.İçtimai sakineyn olmasın için hemzeyi hazifettik.Harekesini yaya verdik.Ya harfi illet muteharrik makabli meftuh,elifi yaya kalb ettik.ibtida-i terayin.içtima- sakineyn oldu.bunu def için ya dan maglub olan elifi hazif ettik.teriyen oldu.Evveline ema i- terdidiye geldi.İrab nunu sakıt oldu.Ema Tera oldu.Ahirine tekid nunu(müşeddede) dahil oldu.re ye de kendi cinsinden kesre hareke verdik Ema Teriyenne oldu.
31."Emleytü" aslında "emleltü" dür.İctima-i misleyn lisana sikleti olduğundan idğamın teazzürü ile beraber lamı saniye ye kalbettik.Emleytü oldu.
32."Messtü" aslında "mesestü" dür.İctima-i misleyn lisana sikleti olduğundan idğamın teazzürü ile beraber sinii ülayı hazif ettik.Messtü oldu.
a.Makablinin harekesini yokettikten sonrasinin harekesini ma'ye verdik.İçtima-i sakineyn odu. Bunu defi için sini ülayı hazif ettik Messtü oldu.Zalltü de böyledir aslı zaleltü idi...
33."Ehasstü" aslında "ahsestü" dir.içtima-i misleyn lisana sigleti olduğundan sini ülanın harekesini makablindeki harfe verdik.İçtima-i sakinyn olmasın için sini ülayı hazifettik.Ehasstü oldu.
34."Ğaza" aslında ğazevu idi. Vav harfi illet müteharrik,vavı elife kalbettik.İçtima-i sakineyn olmasun diye elifi hazif ettik.Tenvini ma kablindeki zaye verdik "Gaza" oldu."Ğuzat" aslında "ğazevat" idi.Vavı elife kalb ettik,Ğazat oldu.Salat ve ganat veznine mültebis olmasın diye Ğaynın fethasını zammeye tebdil ettik "Ğuzat" oldu."Ğavaz" aslında "Ğavazu" idi.Vav o tarfda vaki,ma kabli meksür oldu.Vavı yaye kalb ettik.Kelimenin zatına muteallik olan İ'lal ğayri münsarifliği üzerine mükaddem olduğundan,yanın zammesini hazif ettik,içtima-i sakineyn olmasun diye yayı hazif ettik,Ğavaz oldu.
35.Müslimiy aslında müslimune idi.Baka-üllaha delalet etsün için yayı mütekelimeye muzaf kıldık.İzafetle nun düşdü.Kelimede vav ya sakin cemoldu."kadsebegat ıhdahua bissükun"kaidesince vavı yaya kalbettik.İki harf bir cinsden vaki oldu.İdğam ettik.Müslimüyy oldu.Ya binası sahih salim olsun için mimin zammesini kesreye tebdil ettik.Müslimiy odu.
36."Ğadev" aslında "ğadevvu" idi.ikisi bir cinsden vaki oldu,Vavlar.İdğam ettik.Ğadevv oldu.
36.Bağa aslında bağavu idi.Vavı yaya kalbettik.Ğayının zamesini yeye tebdilettik.
Bağa odu.Saba aslında sabaviyu idi.Kelime de vav cemioldu."kadsebegat ıhdahua bissükun"vavı yaye kalb ettik ,kelime de iki harf bir cinsden vaki oldu ya'lar,üla sakin,sani müteharrikd idğam ettik saba oldu.Şera da da böyle aslı şereyeni idi.
Temmetirrisale/Risale bitti.06.04.2016