Tefsir üt Tesnim Fi Kalbin Selim
M.Fatih Dersi Amlarından Mehmet Rahmi...
İlk Ders İstiaze
Bismillahirrahmanirrahim
Allahü teala Nahil süresin de :
Fe iza garetel gurane festeiz billahi mineşşeytanirracim
Yani kuranı okumayı istediğn de,ehuzu çek..ve oku..
Celalyen..
Şart cümle;
Kuran okumak istediğin de,cümlesidir.
Ceza cümlesi;İstiaze getir,euzu söyle..
Euzu demek kuran okumaya şart..ceza şart cümleden sonra geldiğine göre,önce oku sonra isiaze gerekir gibi anlaşılmasına uyarı yapılarak kırattına başlarken hemen istiae getir demiştir.Kıraat sebep,musebbep ise,kıraate muttasil iradedir.Bu tevil car mecrür yerine konarak yapılmıştır.
Teavvüz den murad olan,14 çeşit rivayete göre ,cumhurun kavlin de,"Euzü billahimineşşeytanirracim"dir.
Bu en sağlam rivayetdir.
Hadis de Cibril bana levhi mehfüz dan sürei galemi okurken,euzu besmeleyle okudu..
hernekadar ayetde memur bih olana muvafakat bakınmındanen dirayetlisi istiaze söylemek olsada..
Euzu demenin manası;
İltica edip yalvarıyorum,demektir.
Bu ifadenin kendisinde yeterince mubalağa oldugundan başka esma ya,vacibül vücüd hz..isimlerine ihtiyac olmamaktadır.
Yani çok geniş kapsamlı bir ifadedir.
İStiaze deki zecri kısım,Allahın kadir ve muktedir oluşu,alim ve hakim oluşu ve bizim ona iltica etmiş olmamızdır.Zecri olmakta da böyle bir çok sıfatların olması gerekir.
Bu söz(euzu)Zecir de en nihayi bir ifadedir.Zira suclu ve hırsız,,sultan yada kanunların gücünü bilir.
Onun bu bilmesine rağmen sültanın malını çalar.
.Hırsızın kim olduğunu bilmezse,sültanın kudreti buna yani hırsızı engellemeye kafi değildir.
Bu sebepten görünmeyen şeytandan korunmak çok daha zordur..bu sebepten istiaze gerekir.
Bazen munkeri görürüz ama ondan kendimizi koruyamayız.Ancak ilim,kudret ve hikmet birleşirse tam bir zecri tedbir ile korunmuş oluruz.
Görünen şeytanlar var onlar insanlardır.
Görünmeyen şeytanlar ise cinlerden dir.
Burada kasdedilen Şeytan ise İblis dir.
Bağavi de,Kahif s.tefsirin de ;Şeytanın asıl adı Azazil(>Süryanice de) di der.
Bazılarına göre isie İblis dir.Arapca da İsmi Haris dir.Haris iken lanetlenince iblis dendi.
İblis Allahdan ümid kesen,ilahi rahmetden kovulan demektir.
Bazılarına göre ,insaları helaka sürüklemesi bakımından İblis dendi.
"Erracim"
Allahın rahmetinden tard edilmiş,yıldızlar(şihab) ile mercum,kovulmuştur.
S.Mülk"Ve cealnaha rücumellişşeyatin" yani cinler bilmemeleri gereken sırları dinlemek ve almak istediklerinde yıldızlar ile onlar taşlanır.
Veböylelikle onlar öldürülür yahut da engel olunur.
(Celaden) Erraacim:Allahı zikiir den gafil kalbe olacak vesveseyi eğer zikir ederse recim eden,kovan demek. Allahı zikir edince biter. Allahı zikiri unutunca şeytan geri ilişir,vesvese verir.Bu konuda Kalbi selim bahsinde daha çok bilgiler verilecektir.
İstiaze cümlesi aslın da Dua ve süal cümlesidir.Yani bu cümle o yardım eder ve korursa ve korumasi arzu edilerek söylenir Esteğfirullah dediğimiz de de aynı cümle demiş oluruz.
Yani;Allahım beni affetmeni dilerim"demektir.İnşa cümlesinde ihbari cümle kullanmış oluruz.
Denirse ki;Euzu bilmelaiketi dense "yeterli olmazmı? Melekler de çok kuvvetli bir nurdur,ğaliz ve şiddetlidirler.
Onlar da şeytanı görürler.Neden zikir ile korunmayı söylüyorsunuz?
Cevap;
Allah cc. demiş oluyor k,;Ey kulum,Sen şeytanı görmüyorsun,düşmanın eytan ise seni görmekte..Öyleyse,şeytanı gören birine iltica ederek kendini koru.
Yani;Euzu besmele çek"buyuruyor Festeiz billah,,Denildi ki;
Müminin meseli,ğarib bir adama benzer,bir yere gitmek ister ama evin kapısın da ki köpek ona saldırıyor,adam da yoluna ve evin sahibine gidemiyor.
Engel olmak istemiyor sadece,ayrıca da onu helak etmek ister.Her defasında o köpek adama galib geliyor.
Burada tek cözüm olan care;evin sahibini yardıma davet etmektir.Yani Euzu besmele cekmek.
Bu köpeğe ancak istiaze çekerek ğalib gelinir. Allaha sığınılarak korunur.Bu ise ancak Euzu çekerek mümkün olur.

Adis de;"Ma min mevlüdün yuledü illa veşşeytanu yemussuh hıyne yuledü" Meryem durumundadır.as.ve İsa as..dışın da tüm doğan çocuklara doğduktan sonra şeytan onlara ilişir ve dokunur,onlar da ağlarlar.Meryem ve isa a.s doğduklarında istiaze ederek doğdular.
Tenzil Kuran da ;"Ve inni uizü bike ve zürriyyeteha mineşşeytanirracim"Kuran okurken istiaze getirmenin sebebi hikmeti;
Kapıyı açmak,meliki vehhaba istiaze ederek ondan girmeye izin istemek içindir.Nasıl ki,sultanın kapısından içeri ev sahibinin izini olmadan içeri girilmez.
Böylece kuran okumak için, ev sahibinin kapısından münacat ile girmek dururumundadır. Ayrıca da lisan ve kalbin temizliğine de ihtiyaç duyulur.

Ayrıca da sarayın dostu Rasülleri aracı ederek,onun için de istiaze edecektir.Zira kalbp Allahın ğayrisine tealluk etmez.Dil ise Allahı zikir etmez.
Bu sebepten bir temizliğe ihtiyac duyulur. Bu sebepten teavvüz Besmeleye mukaddem oldu.
"La yemessuha illelmuttahherun" Abdestin namaza mukaddem oluşu gibi..
Öyleyse,istiaze kraat için sünetdir.
Kafi de ise;
Namaz da Teavvüz zahiri emre göre vacib olması gerekir.
Lakin Selef,Teavvüzün sünnet olmasın da icma ettiler.
İbni Abidin;Kuranın kıraatına istiazeyi sünnettir.İster evvelinde ister sonunda olsun istiaze ,yada namazda istiazenin Faydaları cümlesindendir.
Bazi kamillerden dendi ki;
İlim öğrenirken taleblerin şeytanı lainden muiyn-ü muteala istaze şartdır.Ve bir saat akaid tashihi, ve dini mesleleleri tahsil dersi şeytana, altmış yıl
namaz kılmaktan daha şiddetli gelir.
Rivayet dir;Şeytanı leiyn alnını suya kor ve avenelerine derk;Gidin ademin çocuklarını idlal edin.
Onlar akşam yaptıklarını birer birer haber verirler.Kimi katil kimi zina ve kimi ğıybet den bahsderler.
Birisi derki:Ben bir sabi nin kuran mektebine gidip,kuran öğrenmesine mani oldum.
Büyük Şeytan sen bana;diğerlerinden daha sevimli odun.En sadık ve en guvenilir şeytan olarak kendisi takdim edilir.
Rivayet de ,şeytana ümmetimi kuran okumaktan neden engellersin?
Sorusuna Şeytan:Onlar euzu çekip,kuran okuduklarında bana azap olunur.Deprem hali yaşarım.O yüzden kuran okurken mutlaka Euzu besmele çekin.
Bazı Arifler derki;
Vesveseyi önleyen kelime İstiaze dir.
Kim ihlasla Allaha istiazederse,onunla onunla şeytanın arasında üçyüz perde vardır.Ancak bu korunma takvalı olmaya bağlıdır.
Takva sahibi olanlar,onlara şeytani guruplar ilişince onları bilir ve görürler.Kalbi dünya ile ilgili olanlar,dünyayı elde etmeye düşkün olanlar şeytandan kurulamazlar.
Bu kişiler şuna benzerler;Sabun ile kendini sabunlar ve üzerlerine sinek konmaz sananlar.bu ise ham hayaldir.
İstiaze üçdür.
"Allahumme inni euzu bi rızake min sachatike,ve min muafatike min ukubetike ve euzu bike minke..
Allahım ben gazabından rızana,azabınden mukafatına,senden sana sığınırım.
sonra;La uhsi senaen aleyke ente kema esneyteala nefsike Bu söz çok latif bir sözdür.
Allahumme euzu bike min hemezatiişşeyatin...Efendimiz as.namaza başlamadan önce de istiaze ederdi...
Hemz şeytanın verdiği isyan düşüncesidir.(ve euzu bike rabbi en yahdurun)rabbim etrafımı sen himaye et..Rasülüllah namaza başlamadan önce bu ayeti okurdu.
Birisi gelip şetandan şikayetde bulundu:
Rasülüllah a.s:Uyumayı istediğnde şu duayı söyle:Euzu bikelimatillahittammmati min gadabihi ve ikabihi min şerri ma halaka min şerri ibadihi ve min hemezatişşeyatin ve en yahdururn.

İsa as dan ,biriniz bir menzile varınca önce şu duayı okusun:Euzu bikelimatillahittammmati min gadabihi ve ikabihi min şerri ma halaka lem yedurruhu şeyün minel ervahil habiseti.
Festeiz billahi..ayeti aallaha istiaze zerine olan bir Emir dir.Bu emir bir şahsa değil umumi bütün müminlere olan emir dir.İstiaze konusunda evliya ve enbiya diğer mümünlerden ayırt edilmemiştir.
Allaha istiaze olarak:
Kuran da Nuh as dan bhikayur.
e eder:Kale euzu bike ma leyse lehu bihi ilmn ..ona Allah cc cevabe verir:ihbit bi selamin..kim ki Allaha istiaze eer sığınırsa selamet ve bereket bulur.
Yusuf as dana bahsederken;Kale meaallahinnehu rabbi ahsene bi mesvaye fesarrafa anhussue...buyurdur
Musa as dan bahsederken:euzu billahi en ekune minel cahilin..Ve allah cc enbiyaya da istiaze ile emredmiştir.
Gul euzu birabbilfelak ve gul euzu birabbinnas...gibi örnekler vardır.