FERAIZ HESAPLARI
1.Mesele de iki yari(2/2),yahut bir yari (1/2) ve bakiyye(kalani) bulunsa,meselenin asli iki(2)den,yani
2/2 arti ½ bulunsa, meselenin asli iki(2)den kurulur.. tereke iki parcaya bölünür..2/2 ve ½ ve bakiye olarak bölüsür.
2.Mesele de(ücde bir) 1/3 kalani yahut,(ücde iki)2/3 bulunsa,meselenin esasi( 3) den kurulur.
1/3 arti bakiye yahut,2/3 meslenin asli 3 den kurulur.
3.Mesele de(dört de bir) ¼ ve kalani,evya(dört de bir) ¼ ve yari(1/2) ise,meselenin esasi dörtden kurulur.
4.Mesele de sekiz de bir 1/8,ve kalani,ve sekizde bir(1/8) ve yarisi(1/2) bulunsa,meselenin asli sekizden kurulur.
5.Mesele de yari(1/2) ve ücde bir(1/3) veya,yari(1/2) ve alti da bir(1/6) bulunsa,meselenin asli
Alti(6)dir.yahut yediye,sekize,dokuza ve ona avleder,yükseltilir..
½ arti1/3 mesele alti(6)dan kurulur..eger 1/6 de olursa yine altidan kurulur..
6.Dörtde bir(1/3) ile ücde bir(1/3),veya alti da bir(1/6) bulundugu zaman, mesele on iki(12)den kurulur.
7.Sekiz de bir(1/8),ile alti da bir(1/6) veya ücde iki(2/3) bulundugu zaman,meselenin asli 24dendir.
Ve yirmi yedi(27)ye yükseltilir.
8.Mesele,verse arasinda taksimi kabül ettigi takdir de sahihdir.
9.vereseden bir kisminin sehim(pay)larininkendilerine taksim edilmemesi halinde,sayilarini
(Tashih Hali)
Meselenin aslini, veya avletmis(yükseltilmis ise)avli carp,bu carpim meselenin tashihidir.
Örnek;
Ölenin karisi ¼
Gerikalan(bakiye) iki kardesindir.Bu rakamsal olarak ¾,bu ise iki kardese bölünmez
Bu duurmlarda Avliye uygulanir.Yani;
Meselenin asli olan dört ikiye carpilirsa,4X2=8 e avleder.(yükseltilir).
Bu durumda paylar tam ve kesirsiz taksim olur.
Karinin hakki iki hisse ,altisi da iki kardes arasinda üc’er pay olarak bölüstürülür.
10.Eger kendi sayilari,sehimlerin sayisinin kati ise,meselenin asli,katsayisi ile carpilir.
Örnek :
Bir erkek ölüyor karinin payi ¼
Bakiyye,Kardeselerin payi ¾ dir
Fakat,üc altiya bölünmeyeceginden,6 ücün iki katidir.O halde meselenein asli olan dördü(4)
Iki ile carpilir,ve mesele,carpim sayisi olan sekiz(8)den kesirsiz olarak bölünür..
11.Meseleden iki yahut ikiden fazla sehimler kendilerine taksim edilmezlerse, iki guurbun sehimleri birbriyle carpilir.Neticesini,ücüncü gurubun sayisiyla carp elde edilen netice,meselenin asliyla carp,mesele böylece tashih edilmis olur..
a-Eger sayilar birbiryle esit olursa,yalniz biri alinir.
Iki zevce,iki kardes gibidir,o zaman mesele’nin asli ile iki carpilir.
Iki sayidan biri digerinin kati olsa,yaliniz büyük sayi alinir.Örnek Dört kari (zevce) ve iki kardes olsa.
Dört kari her bireri ¼ alacak.kardesler ½ alir.urada büyük sayi alinir..
Burada dört meselenin asliyla carpilinca kardeslerin sehimlerini karsilar.
b-iki sayi ayn i sayi ile bölünmeyi kabül ettiginde,birinin bölüm sayisini,digerinin tamamiyla
ve elde edilen carpinin sayisini meselenin asliyla carp.
Örnek Dört kari bir hemsire,alti amca..
6 ile 4 ikiye bölünmeyi kabül eder,o halde ikisnden birinin yarisiyla digerinin tamamini carp
Ve carpim sayisini meselenin asliyla carp,48 bulunur, ve mesele bu sayidan kesirsiz olarak bulunur.
Bu Konu da Imam-I Kudrininin KUDURI Kitabina bak.. MCK