EHLI SÜNNET ALIMLERIN IMAMLARININ GÖRÜSLERI

ES'ariyye ile Maturidiyye Arasidaki Farklar

1.Cüzi Irade;
Es'ariyye görekulun iradesiyle olup,önceden yaratilmistir.Allahin iradesinin
yaninda bir de kulun iradesinden bahsetmeyi endiseyle karsilarlar.
Buna Cebr-i mutevassit denir.
Maturidiye göre;önceden yaratilmamistir.Her seyi irade eden Allahdir.
Irade ile ilim arasinda ayirim vardir.Allah herseyi önceden bilerek cüzi
irade de vermistir.

2.Kesb;Es'ariyelere göre;isledigi fiil de kulun kudret yoktur.
kul,sadece bir fiili islemeye sahiptir.Kesb ise kul'un fiiliyle degildir.
Maturidiye göre;bir fiili iseleme tamamen kulun kudreti v tesiriyledir.
3.Güzel Ve kötü
Es'ariye göre,bir seyin iyi ve kötü olusu akilla bilinmez.
Bunlar ancak Allah'in emir ve yasagiyla bilinebilir.
Maturidiye göre;Guzel ve kötü akilla bilinmesi mümkindir.
Ancak emir ve nehi bir seyin iyi ve kötü olusunun delilidir.
Cünki Iyi olanlar Allah tarafindan emredilmis,kötülüklerde yasaklanmistir.
4.Marifetullah(Allahi Bilmek)..
Es'ariyeílere göre;Allahi bilmek seran vaciptir.
Bu sebepten seriata ulasamiyan kisiler bu vücübiyyetden muaf tutulur.
Maturidilere göre Allai bilmek aklen vacibdir.Bu sebebten seriata ulasamiyan
kisi Allahi bulmakdan ve mukafatindan uzak tutulmaz.
5.Tekvin;Es'ariye göre;Tekvin hakiki bir sifat degildir.itibri bir sifatdir.
Maturidilere göre;Tekvin ilim kudret ve irade gibi hakiki bir sifatdir.
6.Peygamberlik;Es'arilere göre;peygamberlik icin erkek olmak sart degildir.
Maturidiyye göre;Peygamberlik icin erkek olmak sartdir.
Kadinlarin peygamber olmasi caiz degildir.
7.Teklif-i mala yutak(Kula gücü yetemiyecegi seyleri teklif caiz midir?
Es'ariye göre;Allahin kullaria bir sey yaratmak,göge cikartmak,ucmak gibi
gücleri disinda kalan seyleri emretmesi caizdir.
Maturidiye göre;Böyle bir teklif caiz degildir.
8.Sebep-Hikmet
Es'arilere göre;Allahin fiilleri icin bir sebeb aranmaz.
Onun fiilleri bir hikmete baglida degildir.Cünki Allah yaptiklarindan
sorumlu degildir.
Maturidilere göre;Allahin fiillleri birikmete baglidir.Bir sebebi de vardir.
Cünki Allah abes seyleri yaratmaktan münezzehdir.Onun fiillerinin bir
hikmeti vardir.
9.Kuran-Kerim
Es'arilere göre;Kuran-i kerimin bazi süreleri bazisindan faziletlidir.
Matüridilere göre;Kuran-i kerimin bütün ayetleri faziletde birbirne esitdir
10.Ezel de maduma hitap varmdir?
Es'ariler göre Allah ezelde konusur(mükellimdir).
Mauridiler göre;Ezelde maaduma konusmaz.yai bil fiil konusmaz,
ama bu sifati vardir.
11.Ibadetler
Es'ariye göre;Müslüman olmiyanlar da ibadet etmekle mükelleftirler.
Maturidilere göre;Müslüman olmiynlara ibdetle mükellef degillerdir,
cezalandirilmalari Allah'a inanmadiklarindan olacak.
12.Dinden dönmek(Irtiad)
Es'arilere göre;dinden dönen insn yeniden iman ederse,önceki iyilik ve
kötülükleri de yeniden döner.
Maturidilere göre;dinden dönen yeniden müslüman olurs,önceden
isledigi iyi ve kötülükleri geri dönmez.
13.Yeis(ümitsilik)halinde yapilan tevbe
Es'ariye göre;kisi ahiretdekiyerini gördükten sonra tevbe
etse bu tevbe ondan kabül olmaz.
Maturidilere göre;beöyle tevbe kabül edilir..
14.Iman
Es'arilere göre:müminin imani artar ve eksilir.
Iman yaratilmistir.Iman il islam ayri seylerdir.
Maturidilere göre;Iman ne artar ve nede eksilir.iman yaratilmamistir.
Iman ile islam ayni seydir.
15.Cennetlik-Chennemlik
Es'arilere göre;Cennetlik kisi Cehennemlik,Cehennemlik kisi de
Cennetlik olmaz.
Maturidilere göre;Cennetlik bir kisi Cehennemlik,Cehennemlik bir
kisi de Cennetlik olur.
16.Insan Gücü
Es'arilere göre;insanin gücü insandan ayridir,kendisine emanetdir.
zira bazen gücsüz kalir.
Yaratilmis bir kuvvetle insanin fiillerini yapar,bu kuvvet
olmayinca fiillerini yapamaz.
Mauridilere göre;iki ihtimalden biriyle anlar,insan ya kendi
güc yetirmesi ile güc sahibi dir,yahut letlerin saglamligi
ile ilgili güc yetirmesi vardir.yani bil guvveh
(araclar kullanmadan önceki kuvve) ve bil fiil(araci kullanirkenki)
güc yetirme diye iki boyutta ele alir.Istitaagüc yetirme ise Allahtandir.
Bu konuda istek ve o dgrultuda caba,kesb kuldandir.