Lisan da yeri olan þeydir.Semavi:Araplarda kullanýldýðý üzere kalýr.Kýyasi:Üzerine baþka þeyler kýyaslanýr.Kaidesi vardýr.

Ýsimde Amil.Bir isimde Amil.
____________________________________________________6
Cer harfleridir.Önüne aldýðý isimleri esre okutur.

1.Ba(e-a)anlamýnadýr.(Baðlamak,ulaþtýrmak içindir. )

2.Min(den-dan)anlamýnadýr.(ibtida ve baþlangýç içindir.)

3.ila(e-a)anlamýnadýr.Ýntiha(sona ermek,bitiþ)içindir.

4.An(den-dan)anlamýnadýr.Bu'ud(uzaklýk) ve mücvezetgeçip aþmak) içindir.
5.Ala(üzerine,üzerinde)anlamýnadýr.Ýstila8kaplamak)içindir.

6.Li(için)anlamýnadýr.Ta'lil ve tahsis içindir.

7.Fi(de-da)anlamýnadýr.Zarf içindir.

8.Ke(gibi)anlamýna dýr.Teþbih(benzetme)içindir.

9.Hatta(e-a,kadar)anlamýnadýr.Gaye içindir.

10.Rubbe taklil(azlýk)içindir.Çokluk manalarýna da gelir.

11.Kasem/yemin vavý.Vallahý gibi.

12.Kasem(yemin tasý).Tallahi gibi.

13.Haþa(ayrýcalýk)istsna içindir.

14.Müz(zaman baþlangýcý(den beri)anlamýnadýr.

15.Münzü (den dan beri)anlamýnadýr.

Bu iki harficer amili geçmiþ zamanda ibtida(bir iþe baþlamak) içindir.
16.Hala istisna içindir.

17.Ada(buda istisna içindir.Bunlar çok kere istisna içindir.

18.Levla(olmamýþ olsaydý)manasýnadýr.Kendisine bir zamir bitiþtiðinde
harfi cer olur.Baþka bir þeyin varlýðýndan dolayý, bir þeyin mümkin olmadýðýný
ifade etmek içindir.

19.Key (niçin anlamýnadýr)Ýstifham (ma)sýna dahil olduðunda talil içindir
Harfi cer olur.

20.Le'alle (umulurki)anlamýnadýr.Ukayl kabilesi lügatinde Tecerri(ummak)
içindir.

Bu harfi cerler için bir müteallak lazýmdýr.

Bu muteallak Fiil veya þibih Fiil den veya fiil manasýna bir kelime
olur.

Ancak ziyade olarak cümlede gelirse buna müteallak gerekmez.

Not:(Ba)ve benzeri harfi cerler zaid olarak geldikleri cümlede ismin
sonunu esre yapmalarýna raðmen müteallak almazlar.

Ancak(lealle,Levla,Ada,Hala,haþa,Rubbe) harfi cerleri zaid olmadýklarý
halde müteallak almazlar.

Dikkat:

1.Ada ve Hala,Haþa harfi cerlerin mecrurlarý (illa) ile müstesna gibidir.
Örnk:Levlake(Ya Muhammed) lehelek Alem.

Burada Levlanýn mecrurunun haberi mukadder(gizli) oda (Mevcudun)dur.
Bu yedi harfi cerlerin dýþýnda kalan harfi cerler (fi) manasýna gelirse,o
zaman mecrur kelime müteallak için meful olarak nasb(üstün)okunur.

Keyme Asayte(Niçin asi oldun?)

Merartü bizeydi(Zeyde uðradým.)

Ancak Car ve mecrur naibi Fail olursa, müteallakýnýn önüne geçmesi caizdir.
''Bizedin Merartu ''denilir.

Müte'allak olan Fiil ve fiil benzeri bazenda ibareden hazif(kayýp) edilir.
Bu Hazif olayý Umumi ve Hususi fiillerde olmak üzere iki kýsýmdýr.

1.Hazif edilen car ve mecrurun içinde bulundurulan genel bir Fiil ise,car
ile mecrur Zarf-ý Müstekar denilir.

Zeydun Fiddar/Zeydun hasale fiddar demektir.

Not:Umumi Fiiller 7 adettir.

Ýstakarra/Vaka'a/ Vecede/ Sebete/ Hasale/Labese/ Kane.

2.Hazif edilen müteallak hususi(özel) manalarý taþýrsa, o zaman ona
Zarf-ý Laðv denir. Örnek:Zeydun Fiddar/Zeydun ekele fiddar demektir.

Burada Ekele hususi mana taþýyan fiildir.Buradaki zarf da lagiv zarfýdýr.

Zarf-ý laðivler ayette ve hadisde bulunurlarsa onlara hurmeten Zarfý
Has adý ilen anýlýrlar.

Harf-i cerlerde bazen hazif edilirler.

Bu Hazif ya Semai yahut kýyasi olur.

Kýyasi hazif üç yerde olur.

1.Mefulun fih de;eðer mefulun fih, müphe,kapalý veya mahdud olan mekan
zarfý olursa, ondan (Fi) harfi cerri hazif edilir.

Sirtu Hiynen ve Sumtü Þehran gibi.Aslý ''fi hiynen/fi þehran'' idi.

Bu iki örneklerdede (Fi)hazif edilmiþlerdir.

Müphem mekan zarfý: ismim müsemmasýna dahil olan altý yön gibi .

Emam,Kuddam/ön

Half/ Arka

Yemin/Sað

Yesar,þimal:Sol

Fevk:Üst

Taht:Alt

Bu kelimelerin baþýnda harfi cerler kýyasen hazifedilirler.

Tilka, Hizae,izae,beyne,leda,ýnde,

Ölçü biriminden olan:Berid,mil,Fersah, kelimelerindede kiyasen hazif
edilirler.

a.Vasatan,vechen,cihete,canibencevfelbeyt,dahilelbeyt,haricelbeyt kelimeleri
kapalý mekan zarfý olmalarýna raðmen buralarda harfi cerler hazif olunmazlar.

b.Ýstikrar manasý bulundurmayan her mekan isminde de harfi cer hazif
olunmazlar.

El maktil, elmadrib gibi.

c.Müteallaký istikrar manasýna olmayan harfi cerrin hazifi olmaz.Mekan
ve makam gib.

Fi canibiddar ekeltü denir.

Ancak (Kumtü makamehü)ve (ka'adtü mekanehü) de olduðu gibi müteallak
istikrar manasýna olduðundan (fi) hazif edilir.

Salleytü fiddar denir.

Ancak Sekene,nezele,dahale, örneklerinde (fi)harfi cerri þöhretinden
dolayu hazifedilirler.

Nezeltülhane/sekentülbeled denir.

Eve girdim./Þehire girdim .

2.Mefulunlede hazif edilir.

a.Fiilin faili ile vüdude gelen harfi cer kýyasen hazif edilir.

(Darabtü Zeyden Tediben lehü) gibi aslý litt'edib dir.

Mefulun leh ile fiilin vücudu birbirine yakýn olmayan þu örneklerde(
Li)harfi cerri hazif edilmezler.

Ekramtü li ikramike.Sana ikramýmdan san geldim

Ci'tü elyev liva'di emsi.Dün söz verdiðimden bu gün geldim.

Þu iki yerde (1.2.)eðer mecrur ,naibi fail deðilse,harfi cer hazfedildiði
zaman,mecrurun sonu mensub(üstün)olur.Eðer Naibi Fail ise, ittifakla (mefulün

sonu ötre olur.

3.(Enne ve en)dir. Bunlarýn baþýnda harfi cer gelirse,kýyasen hazif
edilirler.

Abese vetevella.....

Encaehü el'ama/aslý,Li encaehü elama dýr.

Burada (LÝ)harfi vcerri en ile beraber olduðundan hazif edildi.

Harfi Cerrin Semaen Hazif edildiði Yerler.

Þu yukarda kaidelerin bulunduðu yerlerin dýþýnda semaen,yani araplarýn
ve kuran litaratürüne

bakarýz orad hazif edilmiþse, bizde hazif ederiz.

Bütün haziflerde yapýlacak iþlem Müteallaklarý mecruruna baðlamaktýr.

Ayrýca mahalli irabýn ne olduðunu belirtmendir(mahllen failiyet yada
mefuliyyet üzere raf yahut

nasb denir.)

Araf 155.(Vahtara musa kavmehu)da min hazif edilince kavmehu diyerek
mefuliyyet üzere nasb

edilmiþtir.

Buda iki kýsýmdýr.

2.Merfu'u mensubundan önce gelenler.Leyseye benzeyen,(Ma) ve(La)bu harfler
nefi için olup,

mübteda ve haber üzerine dahil olduklarýndanleyseye benzerler.

Bunlarýn amil olmasýnýn Þartý;

a.kendileri ile isimlerinin arasý (En)ile ,venede haber ila açýlmamasýdýr.

b.Bunlarýn yaptýklarý nefyin (Ýlla)edatý ile bozulmamasýdýr.

c.Bunlar ile beraber( La)olumsuz edatýnýn isminin nekre(belirsiz)olmasý
þart kýlýndý.Ma zeydun

kaimen/La raculün Hadiran.___________________________________________________________8

Bu kýsým amil sekiz edattýr.

1,2.Ýnne ve enne, tahkik içindir.

3.Kenne:Teþbih içindir.

4.Lakinne:Ýstidrak(önceki sözden doðan þüpheli manayý defetmek)içindir.
5.Leyte:Temenni içindir.

6.Lealle:Terecci(ümit) içindir.

Bu altýsý üç ve daha çok harfi olduklarýndan ve sonlarý üstün olduklarýndan
kendilerine fiile benyezen edatlar denir.

(Enne)nin dýþýnda bunlarýn hepsi fiilin baþýnda gelirler.

Amelden düþmesi ancak men eden (Ma)ile beraber gelirse.

(Ýnnema darebe Zeydün)burada inne amil deðildir.

Ýnne cümlenin manasýný deðiþtirmezken Enne cümlenin manasýný mastar
hüküne deðiþtirir.Elif Nun Maddesinin esre okunduðu yerler on'dur.1.Ýbtida:

2.Yemin vavý ve tasýnýn cevabýnda:

3.Sýla cümlesinde Mevsul( ma)sýndan sonra gelirse.

4.Özel ismin haberinden önce gelirse.

5.Haberinde ibtida lamý dahil olan cümle de..

6.Zandan uzak kesin sözden sonra.

7.Baþlangýc için olan Hatta edatýndan sonra gelirse.

8.Tasdik harflerinden sonra gelirse.

9.Ýftitah harflerinden sonra.

10.Hal vavýndan sonra.Elif Nun Maddesinin üstün okunduðu Yerler Ondur.

1.Fail makamýnda.

2.Meful makamýnda.

3.Mübteda makamýnda.

4.Muzaf(isim tamamlamasýnda).

5.(Lev) edatýndan sonra gelirse.

6.Levla edatýndan sonra gelirse.

7.Vakit için olan mastar (ma)sýndan sonra .

8.Harfi cerlerden sonra.

9.Mefredi atý eden Hatta edatýndan sonra.

10:Münz,münzü edatýndan sonra.

Ýnne hafifletilerek bazen ÝN Enne hafifletileek bazende En makamýnda
kullanýlýr.Ýki isimdeki Amil.

Bu isimlere Amil gelince, O isimlere (Mübteda ve haber)denilir.Fiil-i muzari de Amil.

1.Nasbedenler

Dört Harfdir.

En:Masdariyyet içindir.

Len:Gelecek zamanda kuvvetli olumsuz.

Key:Sebebiyyet içindir.

Ýzen:Þart ve ceza yani þartýn karþýlýðý içindir.___________________________________________________________9
2.Bir Fiili Müzari'i Cezmedenler.

Lem:

Lemma:

Emir (Li):Emrin gaib kipi.

Nehi (La):Emrin olumsuz gaib kipi.

Diðeri.

Ýki Fiili Müzari cezmedler 11 adettir.

Ýn: Þar ve ceza içindir.

Enna:Mekan

Eyne:Mekan

Haysüma:Mekan içindir.

Meta:Zaman

Ýzama:Zaman

Ýzma:Zaman içindir.

Eyyu:Tefsir.(Yani)

Men:Mevsul(Herkim)

Ma:Mevsul,nefi(ne olursa)

Mehma:Mevsul.Her ne

2.AMÝLÝ MANEVÝ.Lisanda yeri yoktur, manevi bir amildir.

Bu amil ancak akýl ile bilinir.

Ýlgisi kalbi dir de lisan ile deðildir.

Buda ikidir.

1.Mübteda haberi raf.Zeydün kaimün gibi.

2.Fiili Müzari'i raf.Zeydün yedribu gibi.

(Zeydün Kaimün ve yedribu) gibi.

Nasbeden ve cezmedenlerden birisi bulunmayan fiili müzari isim hükmündedir.
Ýsmi fail yerinde geldiðinden amili manevidir.Kýyasi Amil:

Amelinde küll(tümsel)bir kuralýn zikredilmesi mümkin olur.

Bu kaideli amilin mevzu sýnýrsýzdýr.

Bu Amilin sýðalarýnýn semai olmasý kaidelerinin kýyasi olmasýna mani
deðildir.Bu Külli Kaidelerden bir Örnek:

Her Sýfatý Müþebbehe, failini raf eder.Kýyasi Amil 9 adettir.

1.Fiil:Fail ve meful ile mana tamam olur buna Müteaddi fiil denir.

Sadece fail ve fiil ile mana tamam olursa buna da Nakis fiil denir.
Not:Tam fiiller.Vücudun tammaýný ilgilendirir.

Nakýs filler vücudun bir parçasýný ilgilendirir.

Ka'ade/Zehebe/ Lazýmdýr.

Ketebe/Alime/ müteaddi fiildir.

Medih ve Zem fiilleri de Lazým fiillerdendir.

Bu Fiiller Bi'se/Ni'me dir

Ni'me Erracülü Zeydün gibi.

Bi'sel elfüsuk/Bi'se Elmasir gibi.

Sae, Habbeza(aferin), de Bi'se gibidr._____________________________________________________10
Müteaddi fiil

a.Bir mefula teaddi(tecavüz)eder.

b.Yahut iki mefula teaddi eder.

Ýki mefula geçen üç kýsýmdýr.

1.Ýkinci mefulu birinci mefula muhalif(üzerine yüklenilmez).

Ataytü zeyden dirhemen (zeyde bir dirhem verdim)gibi.

2.Kalbi Fiiller dir.

Mübteda ve haber üzerine dahil olur.

Her ikisini,de meful olarak üstün okutur.

Bu Filler þunlar.

Alimtü:Bildim

Re'aytü:Gördüm

Vecedtü:Buldum

Ze'amtü:Sandým

Zanentü:Zannettim

Hilti:Hayal ettim

Hasibtü:Sandým

Ýhseb:Farzet

Hep:Farzet

Kalbi Fiillerin hem amel etmesi ve hemde amelden düþürülmesi

caizdir.

Eðer þartlarý yerine gelirse.

Kalbi Fiillerde Fail ve meful bir kelimede bitiþik zamir olarak

kullanýrlýr.Alim'tü'ni' gibi.

Fakad,Adime, ve vecede fiilleride ayný kalbi fiiller gibidir.

Kalbi fiillerin hepsinde Talik bulunur.

Talik:Mana bakýmýndan deðil de,lafýz bakýmýndan,amellerinin

iptalý gerekir demektir.

Talik nezaman olur?

''Alimtü ezeydü indeke em Amrun'' gibi.Reaytü Ma Zeydü müntalikun.

Vecedtü le zeydün Müntalikun Alimtü inne zeyden Le Kaimun.

Þu Fiiller de Talik bulunur.Þekektü/Nesiytü/Tebeyyentü/Se'eltü/Ýmtehantü/Lemstü/Ebsartü/Semi'tü/
Þememtü/Züktü.Ceale,Sayyere Ýttehaze Ve tereke bazý konularda bunlara
benzerler.3.Üç mefula geçen fiiller.A'leme/Er'a.

Fiil Fail ile tamam olursa ona Tam fiil denir.Bu fiilin mefulu fail
adlandýrýlýr.Eðer fiil müteaddi ise mefulu nasb edilir.

Fiilin fail ile tamam olmamasý ve mefula ihtiyac duymasýna Nakýs fiil
denir.Merfu'na isim, mensubuna da haber adý verilir.

Nakýs fiil aslýnda mübteda ve haber üzerine dahil olur.____________________________________________________________11

1.Yakýnlýk manasýna delalet etmez.

Kane,Sara.

Sara mansýna geldiðinde þunlar.

Ka'ade,Cae,Ýrtedde,Tahavvele,Ýstehale,Raca,Ale.

Ade,Ade,Bate,Zalle,Edha,Emsa,Esbaha,Maberiha,maefta,Mafeti'e,Mazale,

Rahe,Gada,Marame,Maveni'e.Bunlardan son beþi Mazale manasýna olursa

nakýs fiil olur.

Leyse ve madame de nakýs fiilerdendir.

Tam fiil de, bazen ''Sara''manasýna gelip nakýs fiil olur.

Kemüle zydün Alimen(Zeyid kamil alim oldu)gibi.

2.Kurb(yakýnlýk)ifade eder.

Bunlarýn haberlerin ancak fiili müzari olur.

Asa zeydün enyahrüce(Zeyid çýkayazdý) gibi.

''Asa'' bazý yerlerde tam fiili olur.

O zaman mana ''Zeydin çýkmasý umulur.''

''Kade'' buda nakýs fiilin ikincisindendir.

Kade zeydün yahrucu(Zeyid çýkayazdý) gibi.

''Kerebe''Hebbe, Akbele,Enþe'e,Ehaze,Tafika,Helhele,Alika,Ce'ale

Bunlarýn haberi ''en''siz fiili müzaridir.

Þekke de kullanýþta ''Asa'' ve'' kade'' gibidir.

Haberlerini kenidilerinden öne geçirmek caiz deðildir.2.Ýsmi Fail: Malum fiilin ameli gibi amel eder.

Her ikisinin kendilerine bitiþik olmayan meful de amel etmelerinin þartý;

b.Her ikisi Sýfatlanmýþda olmamalarýdýr.Eðer bunlar amel ettikten sonra
sýfatlanýrsa bunlarýn ameline zarar vermez.c.Eðer eli lamsýz olursa, o zaman Mübtedaya dayanmalarý(onun haberi
olmalarý)þarttýr.d.Bir sýfata mevsul(sýlalanmýþ) veya hal olmalarý gerekir.e.istifham nefi den sonra gelmeleri ve mefulunun hal ve istikbal'e delalet
etmeleri gerekir.Ýsmi fail ve mefulun tesniyeleri ve cemileri de bu þartlarda müfredi
gibidir.Bübalaða ismi Failin üç vezni amel etmek bakýmýndan ismi fail ve mefula
benzerlerler.Bular:Mifalün/Faulün/Fe'alün.Ancak bunlarýn mefulunun hal ve istikbal manalarýna

5.Ýsmi Tefdýl:

Bütün alimlerin ittifaký ile Mefulubih alýp nasb etmez.

Fiil manasýna olmadýkcada açýk faili (ötre)raf etmez.

Bunu þartý ise;Manaca kendinden sonrasýna sýfat olmasý gerekir.

Bu da fail, üstünlük derecesini baþka failin derecesini nefyetmek süretile olacaktýr.

Ma Reaztü racülen ahsene fi aynihi el kühl minhü fi ayni zeydi gibi

zeydi gözündeki sürmeden ,kendi gözündeki sürme dah güzel olan bir adam
görmedim.Ýsmi tafdil fail ve mefuldan baþkasýnda(eðer fiil manasýnda olmazsa,
zamir de ) amel eder.Ýsmi Tefdil Renk ve sakatlýk dýþýnda, bir vasfýn, bir varlýkta ,baþka
____________________________________________________12

Kebir/Ekber Sagir/Esgar Ali /E'ala

Vasi/Evsa gibi.6.Masdar:Kendi fiili gibi amel eder.

Fail ve mefulu bih de amel etmesinin þart;

a.Müsaððar( küçültme ismi)/mevsuf(sýfatlanmýþ) a delalet eden bir

kelime olmayacak.b.Hale delalet eden kelime ile beraber bulunmasý ve çoð alimlere göre
Lamý tarif ile marife(belirlenmiþ9 olmasý gerekir.

Sakaytü sakyen zeyden aslýnda sakyen zeyden idi.

Saka fiili mecburen hazif edilince yerine sakyen masdarý amel etti.

Masdarýn failini naibsiz hazif caizdir.Faili gizlenemez.

Mamülü de kendisinden önce gelemez.7.Muzaf isim:Ýsim tamamlamasý demektir.

Cerr(esre)amel eder.Müzaf olmasýnýn þart;

izafet olmasý için tenvin ve lami tarifden soyulmuþ isim olmasý.

Umum ve hususda müzafý ileyhe manada denk olmasý.

Muzaf uzafý ileyhe nazaran daha hususi olmamasýdýr.

''Hayvanü insanin'' denirde tersi denmez.

Ýzafetin manevi olmasýnýn þartý;

Muzaf olan ismin lam-ý tarifden soyulmuþ olmasýdr.

Manevi izafet ya (min) manasýn, eðer muzfun iley, müzafa, ve müzafdan baþkasýna þamil cins isim ise.Hatemü Fiddah gibi.

Yahut ( li) manasýna olur.Eðer müzaf-ü ileyh, müzaf ve baþkasýna þamil
daha çok bulunur.Müzaf belirlilik ifade eder, eðer müzafü ileyh belirli, ve müzafda Misil,
þibih, ve gayir kelimesi olursa.Zira bu kelimeler izafetle beirlilik
kazanmazlar.Eðer müzafün ileyh, nekre olursa, izafetin manasý, yarý belirli olur.''Gülam-ü
racülin'' gibi.Ýzafeti lafzi ise;Müzaf, mamulüne(ismi fail ve meful gibi müþtak isim)
izafet edilmiþ sýfat olmasýdýr.Lafzida sadece lafýzda hafiflik olur.

Daribü zeydi/Hasen-ül vecih gibi.8.Tam belirtisiz isim.

Bir nekre(belirtisiz)ismi temyiz(beyan)edip, onu nasb(üstün)eder.

Belirtisiz ismin tam olmasý için;Temyiz ile birlikte hiç bir þeye izafe edilmemesi gerekir.

Bunlarýn izafeti 5 yerde yasaktýr.

1.Kendisi ile(zamir olduðunda) izafeti meneder.

2.Belirtisiz isim iþaret olduðunda.

Ritlu zeten/mesakilü zeheben gibi.

3.Tenvin ile tamam olup,izafeti meneden mübhem(kapalý)isimdir.

''Menvani semnen'' gibi.Ýki ölçek yað gibi.

4. Cemiye benzeyenlerin nünu ile kapalý isimin tam olmsýdýr.

''Menevani semnen'' Iþrune dirhemen gibi'' firmi dirhem gibi.

5.Kapalý ismin izafetle kapalý olmasýdýr.yani kapalý isim temyizden
önce bir þeye izafet edilirse.

''Milühü aselen''bal dolusu gibi.

Sayýlarýn temyizleri.

Sayýlarýn 3.10 'a kadarýn temyizi nasb olmaz.fakat esreli ve ceidir.Selasetü
rical gibi.

Ancak üç yüzden,dokuz yüze kadar temyizler , müfred ve mecrur/tekil
ve serelidir.

Yüz ve bin ve bunlarýn tesnileri ve binin cemi de temyizleri, müfred
ve mecrur olur.''Mi'etü racül''

gibi.Ve ''Elfü dirhem'' gibi.

9.Mana Fiil dir.

Kendisinden fiil manasýn anlaþýlan her lafýzdýr.

Fiil manasýna olan her isim ,mana fiildir.

Emir veya mazý manasýan olan isimler, ismlendiklerini gibi amel eder.

Fiil manasýna olan isim, isimlendiklerinin ameli gibi amel eder.Mamülü
kendisi üzerine takdim edemez.

1.Emir mamasýna geln fiil.Ha Zeyden(iþte zeyid yakala)Rüveyde zeyden(zeyd'e
mühlet ver) gibi.

Helümme:Getir.

Hati:ver

Hayhele:Ver

Belhü:terket.

Aleyke:baðlan,sarýl.

Düneke:Tut yakala.

Terake:Terket

Esmai efalden mazi manasýna olanlar.

Heyhat:Uzak oldu.

Þettane.Ayrýldý.

Þekkane:Yaklaþtý.

2.Müstakar zarf da mana fiildendir.

Ýttifakla mefulun bih de amel etmez.

Ýsmi faildeki itimad þartlarý bulunursa açýktan faili amel eder/raf
okutur.

Bir mevsula sýla olmasý þert:Zeydü fiddari ebuhü. .Caeni ellezi fiddari
ebeuhu gibi.

Yada nefi harfine dayanmasý gerekir:Mafiddari ahadün gibi.

Hal ve zarf olarak açýktan ameleder.

3.Ýsmi mensubta mana fiilden dir.

Mefulun ameli gib ameleder.Ayný þartlar bundada gerekir.

Haþimiyyün ehuhü gibi.

4.Müste'ar isimde mana fiildendir.

Ýsmi failin ameli gibi amel eder.

Esed kelimesi müst'ar isimdir.

Esed mücteri manasýna faildür.

5.Kendisinden sýfat manasý anlaþýlan her isim mana fiildir.''Allah''
gibi ''Vehüvallahü fissemavati ''de.

Sýfat manasýna geldiði için mana fiil olup zarfda amel etmiþtir.

Allah ismi celali ''mabud'' manasýana mürad edilmiþtir.

6.Ýþaret ismi,

7.Tenbih ve nida,teþbih harfi..

mana fiildendir.

Bunlar fail ve mefulun bihden baþka yerlerde amel etmezler.

Buraya kadar zikredilen amillerin toplamý altmýþdýr.

Mamul:

Terkipte bulunmayan ne amil ve nede mamul olurlar.

Eðer terkipte vaki olursa þu üç kýsýmdan biri olurlar.

1.Hiç bir zaman mamul olmayan mürekkep lafýzlar.

a.Mutlak harf.

b.Basralý alimlere göre (Lam)olmayan emir.Yani hazir emri ve gaib emri.

Müzriat harfi emirdeden düþünce , müzri fiil isme benzemesinden çýkýp,
aslý olan mebniliðe geri döner .

Murab olmadýklarý gibi mamülde olmalar.

Not:Küfeli alimlere göre,Emir gizli lam ile cezm edilmiþ olup,muraptýr.Ve
maul olur.

2.Daima mamül olan mürekkep kýsýmdýr.

1-Mutlak isimdir.

Hatta esamü efal da bu kýsýmdandýr.

Böylelikle baþlangýç halinde,mübteda,mahallen raf(ötre)dir.

Failleri haberinin yerine kaimdir.

Masdari,yet7mefuliyyet üzere mahallen mensub(üstün)dür.

Teraki zenben aslýnda ''itrük terken zenben'' dir.

Bazýlarýna göre bu isim mebnidir.

Zamiri fasýl olan (hüve)nin de mutlak isim olduðuna hüküm etmiþlerdir.

''Kane zeydün hüve kaimün ''gibi.

Bazýlarýna göre harftir.

Bazýlarýna göre isimdir,Ýraptan mahalli yoktur.

tercih olanda budur.

Sýfatlarýn ve müþtak ismin baþýna gelen lam, bazý alimler göre harfdir.

Bazýlarýna göreEllezi elleti manasýna ismi mevsul dur.

Ýrabý müþtak olan isimlerine verildi.

''Ca'eni eddaribü zeyden'' gibi.

Aslý ''ellezi darabe zeyden''dir.

Lafýz yönü mana yönüne tercih edilerek,Ellezinin irabý Darebe ye verildi

''Darebe'' murab oldu.Böylece (elilam)mamüllükten çýktý.

2-Fiili müzaridir.

Daima mamuldür.

Üçüncü kýsým:Aslýnda mamül olmayýp.ikinci kýsmýn yerine vaki

olduðunda,

mamul olur.

Buda iki kýsýmdýr.

a.Mazi:Masdariyyet(En) inden sonra vaki olursa,

Eðer (en)mazi filin baþýna da gelirse, mebni olan mazi fiil o azaman

mahallen mensub hükmünde(murab)olur.

Ýrabý da murab olan matufun(atýf edildiði)kelimede olur.

Meela:Nasb halinde mazi fiili, müzari üzerine atýf edecek olursak,müzariyi
mensub(üstün9 olarak

okuruz.

Örnek:''A'cebeni en darebte ve taktüle''Dövmen ve öldürmen beni hayrete

düþürdü.

Darebe mazi fiiline (Taktüle) müzari fiili mensub olarak üzerine atýf

edilmiþtir.

Mazi fiilin cezim halide mensub hali gibidir.

Ýn Darebte ve taktül./Darbtüke ve ektül.

Mazi fiili bu iki yerin dýþýnda mamul/murab olmaz.Daime mebnidir.

Üçüncü kýsma gire 2.kýsým Cümledir.

Cümle iki kýsýmdýr.

1.Fiil cümlesi.Lafzen ve manen,fiilden ve fail den meydane gelir.

Ýsim ve fiilden olur.'' Ketebe zeydün'' gibi.

2.Ýsim cümlesi.

Mübteda olan isim ve haber olan ismden meydane gelir.

''Zeydün Alimün'' gibi.

Cümlenin murab olabilmesi müfred kelime hükmüne girerek

mümkindir.

''Zeydün katibü' cümletün ismiyyetün dediðimizde, Birinci cümle lafzý

müfred hükmündedir.Ve mübteda olarak murabtýr.

Cümlenin müfred hükmüne girdiði yerler.

a.Bu lafýz diyerek tevil edildiði yerde.Yukardaki örnekde olduðu gibi.

b.Mekul'ü kavil de(Söylenilmiþ söz)olduðunda.

Viza kýle lehüm ''aminu'' gibi.

Müfred hükmünde cümledir.

c.cümle ile masdar manasý murad edilirse cümle müfred hükmünde olur.

Buda En veyahut (En) ve (Ma) masdariyeti vasýtasýyla olur.

Belaðani enneke Kaimün(senin ayakta olduðun bana ulaþtý.)

''Ve entesumu hayrunleküm'' Oruç tutmanýz sizin için daha hayýrlýdýr.

Yada bu üçünden biri olmaksýzýsýn cümle, izafet yapýlmak süreti ile
müfred hükmüne girer.

''Yevme yenfaussadikýyne sýdkýhüm'' sýdkussadýkýyne. demektir.

Bu doðrulara doðrularýnýn fayda verdiði gündür.

Bk.Maide:119

Burada izafet yapmak süreti ile müfred hükmündedir.

Sevaün aleyhim e'nzertehüm emlem tünzirhüm''inzaruke ademü inzaruke''

müfred hükmündedir.Bakara 6.

Burada cümle izafet yolu ile müfred hükmüne girdi.

Cümle semaen de müfred hükmüne girmiþ olur.

''Tesma'u bil Muaydi hayrun min en terahu''

Tesmau(semauke) manasýnda müfred hükmündedir.

Mübteda ve inne babýna heber olduðunda iraplanýr.

Ýnne zeuden kame ebuhu/''Zeydun ebuhu kaimun'' gibi.

(Kane) babýna haber olan cümlede murab olur.

''Kane zeydün ebuhu alimün'' gibi.

Kade babýna haber olursa o cümlede murapdýr.

Kade zeydün yahrucu(Zeyid çýkayazdý)

Alime babýna ikinci meful olursa, o cümlede muraptýr.

''Alime zeydün amran ebuhu Kaimün'' gibi.

A'leme babý için üçüncü meful olursa.

''A'lem zeydün amran bekran ebuhu kaimün'' gibi.

Amra bekrin babasýnýn kaim olduðunu zeyid bildirdi.

Cümleden t'alik olursa.

''Alimtü ekaimün zeydün'' gibi.

Veya cümle hal vaki olursa.

''Ca'eni zeydün vehüve rakibun'' gibi.

Zeyid binici olduðu halde bana geldi.

Cümle cezim harlerinden birinin þartýna (Fe)veya cümle müface

(Ýza)sýndan sonra cevap olursa murap olur.

Ýn tükrimni fente mðkramün gibi.

Bu iki harfden sonra þartý için cevap vaki olan cümle mahallen

meczum ve muraptýr.

Cümle nekre için sýfat olursa.

''Ca'eni racülün ebuhu kaimun''gibi.

Cümle müfred üzerine atýf olunursa.

''Zeydün katibün ve yefalühü''gibi.

Cümle, irap'tan mahhalli olan bir cümle olursa.

''Zeydün ebuhu kaimun ve ibnuhu ka'idün'' gibi.

Müfred yahud irabdan mahhli olan cümleden bedel olursa.

Ýrabtan mahhalli olan cümle için tekid yahut atf-ý beyan olursa

irabý, metbuna teb'an giyer, murab olur.

Cümle ya müfred te'vilinde olur, yahud olmaz.

Müfred te'vilinde olan; ya lafz-ý mürad edilir yahut Masdar manasý

murad edilir.

Müfred te'vilinde olmayan ise, ancak beþ yerde mamul olur.

Haber/Meful/Fe ve iza ile beraber cezm eden harflerden birinin

þartýnýn cevabýnda.

Hal/Tab'idir.

Mamulu Asale:

Dört kýsýmdýr.

Merfu(ötre okunanlar)

Mensub(üstün okunanlar)

Mecrur(esre okunanlar)

Meczum(dutar okunanlar)

1.Mecrur olanlar

a.Harfi cer ile v

b.Ýizafetle mecrur olan lar.

2.Merfu olanlar dokuz adettir.

1.Fail:

2.Naib-i Fail

3.Mübteda.

4.Mübtedanýn haberi.

5.(Kane) babýnýn ismidir.

6.(Ýnne) babýnýn haberidir.

7.Cinsi nefi için olan La' nýn haberidir.

8.Leyse'ye benzeyen Ma ve La dýr

9.Nab ve cezim eden harflerden biri bulunmayan fiili müzari.

3.Mensub olan Mamul 13 dür.

1.Mefulu Mutlak:

Kendi manasýnda olan, lafzan veya takdiren(gizli)failin iþlediði mananýn
ismidir.

Ketebtü (ketbeten) Kitaben Ketbeten mefulu mutlaktýr.

Mutlak meful bazen fiilin lafzýndan baþka lafýz ile gelir.

Ka'adtü (Ku'uden)cülusen gibi.Karine ve alametin bulunmasý durumunda
bazen hazif edilir.

Eyzan gibi.Aslý(Aze Eyzan)dýr.

Mutlak meful amilden önce de gelebilir.

Her fiil'e bir mutlak meful lazým deðildir.

Mutlak meful ya

Tekid için:Camý Öyle bir kýrýþ ile kýrdýki.kesera ezzücace kesran.

Nev'i beyan için :Halid kapýyý hýrsýzýn açýþý ile açtý.Fetaha fithate
elliss.

Adedi beyan için:Hasta bir defa yedi.Ekele elmeriz ekleten.

2.Mefulu bih:Failin fiili üzerine vaki olduðu ma'nanýn ismidir.Buda
iki kýsýmdýr.

a:Umumi:Yani hem lazým ve hem de müte'addi fiil'e mef'ul olur.

Örnek:Merartü bizeydin.

b:Hususi:Yalnýz müteaddi fiil ile bulunur.

Amilinden önce gelmesi caizdir.Zeyden darabtü denilir.

3.Mefulu fih:

a.Amilinin manasý, içerisnde iþlenen,

b.Zaman ve mekandan ibaret olan mananýnh ismidir.

Cuma Günü/Arefe günü gibi.

Mefulu fih ancak (Fi) cer amilinin gizlenmesi durumundadýr.

Bu mamulun amilinden önce gelmesi ve hazfi caizdir.

4.Mefulu leh:Amilinin manasý,kendisi için iþlenilen bir mananýn ismidir.

Örnek:''Merartü zeyden tarifen''Tanýþmak için zeyde uðradým '' gibi.

Bu mamul, Lam'ýn gizlenmesi þartý ile nasb okunur.

Amilinden önce gelmesi ve karine ile hazfi de caizdir.

5.Mefulu maah:Bir amilin ma'mülüne müsahabet(arkadaþlýk) etmek için
bir vav dan sonra

gelmesidir.

Ci'etü ve zeyden gibi.Zeyid ile beraber geldim .

Amilinin kendisinden sonra gelmesi ve mefülü maah'ýn adetlenmesi caiz
deðildir.

6.Hal:Açýk veya gizli olan fail veya mef'ülü bih'in durumunu bildiren
lafýzdýr.

Ketebtühü kaimen.O'nu ayakda yzdým gibi.

Halin þartý nekre ve belirsiz olmasýdýr.Halin amilden önce gelmesi caiz
deðildir.

Eðer halin sahibi sýrf nekre olursa, o zaman halin önce gelmesi vacip
olur.

Ca'eni rakiben racülen (binici bir adam bana geldi) gibi.

Hal,bazen haber cümlesi olur o zamanda ikisi arasýnda bir aid(baðlac)
zamiri gerekir.

Bu da ancak sýn ve sevfe den uzak fiili müzaride olur.(Ca'eni Zeydün
yerkebu)gibi.

Burada (hu) zamiri gizlidir.Bu baðlac coðu yerde (vav) olur.

''Ca'eni zeydün vela yerkebu'' gibi.

Halin adetlenmesive amilinin hazfi caizdir.

Ehlen ve sehlen/Kolaylýk ve hoþ (geldiniz)Raþiden mehdiyya(Güle güle)
gibi.

7.Temyiz:Tam ve zikredilen yahut gizli bir zat'tan kapalýlýðý kaldýrýr.

Örnek:''Tabe zeydün Hüsnen ''Zeyidin bir þeyi güzel oldu/gibi.Burada
þey kelimesi gizli olmuþtur.

Temyizlenen isim cümleye benyezen müþtak isimde olabilir.

Elhavzu mümteliün ma'en gibi.''Havuz Su ile doludur''gibi.

Temyiz ancak nekre olur.

8.Müstesna:Münkati ve muttasil olarak iki kýsýmdýr.

1.Muttasýl.

a.(Ýlla) veya kýz kardeþlerinden biri ile müteaddidden(birden fazla
kendisinden istisna edilen isim)

den çýkarýlmýþ lafýzdýr.

b.Kendisinden çýkarlan þey ayný cinsden olur.

2.Münkati:

a.Birden fazla ,kendisinden çýkarýlan isim den çýkarýlmaz.

b.(Ýlla)ve kýz kardeþlerinden sonra zikredilmiþ lafýzdýr.

c.Ýstisna, kendisinden istisna edilen ile ayný cisn olmaz.

Müstesna irab bakýmýndan üç kýsýmdýr.

1.Vacib yahut caiz olarak Nasb(üstün) olur.

2.Amilin isteðine göre mu'rabtýr.

''Ma caeni illa zeydü''n(Bana ancak zeyid geldi) gibi.

3.Mecrur olmasýdýr.Esre okunur.

Caeni elkavm gayra zeydin(kavmin zeyidden baþkasý bana geldi)gibi.

Müstesnanýn nasbý vacip olan yerler.

1.Kendisinden istisna edilen þey cümlede mevcüd olup, müstesna olumlu
bir kelam da, sýfat olmayan

(Ýlla)dan sonra gelirse.

Caeni elkavm illa zeyden (Bana kavim geldi zeyid müstesna)gibi.Zeyid
kavmin cinsinden olduðu

halde kavimden çýkarýlmýþtýr.

2.Müstesna kenisinden istisna edilenden önce gelirse:

Ma caeni illa zeyden ahadün (Bana, zeyidden baþka bir kimse gelmedi)gibi.

(Zeyid) kendisinden sonra gelen (ahad) den istisna edilmiþtir.

3.(Ýlla) dan sonra gelen müstesna, münkati(ayný cinsden olmayan istisna)
olduðu zaman.

Caeni elkavm illa hýmaran(Bana kavim geldi hýmar(merkeb) deðil gibi.

4.Çoðunlukla müstesna (ada,hala)dan sonra geldiði zaman.Cae elkavm ala,
ada zeyden

(Bana kavim geldi zeyid müstesna) gibi.

5.Müstesna (Mahala,ma ada)dan sonra gelirse.

''Caenilkavm maada zeyden'' gibi.

6.(Leyse ve la yekün) den sonra müstesna gelirse.

Caenil kavm leyse zeyden gibi.

Müstesnanýn nasb olmasý caiz olan yerler.

a.Müstesna min zikredilir.

b.Ýlla dan sonra gelir.

c.Olumsuz kelam da ''bedel'' olarak gelir.

d.Ýstisna olarak nasb da olur.

9.(Kane)babýnýn haberi.

Mübtedanýn haberinin hükmü(nasb)olmakdýr.Alametle sadece (kane) hazif
edilir.

Ennasü mecziyyune bi amalihim.

Ýn hayran,hayrun vein þerran feþþerrun''da (kan) fiili hazif edilmiþtir.

Bu ve buna benzer kelam da dört vecih caiz dir.

10.Ýnne babýnýn ismi.Buda (ötre okunmakta)mübteda gibidir.

Ýnnenin hazfi caiz olmaz.

11.Cinsi nefi için olan La'nýn ismidir.

La gulabe raculün indena'' Adamýn hiçbir uþaðý yanýmýz da deðildir''gibi.

Haber mevcüd ise la''nýn ismi bazen hazif edilir.La aleyke,(Sana hiç
bir sakýnca yok)gibi.

12.Leyseye benzeyen Ma ve la'nýn haberidir.

Leyseye benzeyen Ma ve lanýn haberi. Buda mübtedanýn haberi gibidir.

13.Baþýna nasb harflerinden biri gelen fiili müzaridir.

''Len yedribe'' gibi.

4.Meczum olan Mamul.

Baþýna on beþ cezim eden amillerden birinin gelen Fiili müzaridir.

Mamulu Tebeiyye:

Beþtir.

1.Sýfat:Sýfatlandýðý þeye tabidir.

Tabi ve baðlý olduðu þeyin üzerinde mutlaka bir manaya delalet eder.

Sýfatýn birden fazla olmasý caiz, hakikaten veya hükmen bir arada olmasýna
bir engel yoktur.

Sýfatýn gayesi:belirsiz (nekre)kelimeyi belirli Marife yapmaktýr.

2.Atýf:On harfden biri ile atýf edilen kelimedir.

Bu atýf edildiðinin irabý ile irablanýr.

Atýf Harfleri:

1.Vav. 2.Bel.3.Ýmma.4.Lakin.5.Bel.6.Hatta.7.Sümme.8.Fe.9.La.10.Ev

Eðer atýf edilen kelime bitiþik zamire atýf eilirse, o zaman merfu olan
zamirin,ayrý gelen bir

zamir ile tekid edilmesi vacib olur.

Örnek:Keteb(tü) Ene ve zeydün.Ben elbette, zeyid ile beraber zaydým
demektir.

Eðer arasýnda baþka bir kelime ile fasýl edilirse, o zaman tekid terk
edilir.

''Ketebtü elyevm ve zeydün'' gibi.

Ve eðer harfi cerle mecrur üzerine atýf edilirse, matufda harfi cer
ile gelir.

''Merartü bike ve bizeydin ''gibi.

Matuf olan ve olunan vucub ve mümteni hükümlerinde asýl oan mamula(kendisi
üzerine atýf

olunan'a)tabidir.

3.Bedel:Kendisine nisbet edilen tabidir.

Dört kýsýmdýr.

1.Tümden tümün bedel olmasý.

Kendisinden bedel yapýlan kelime,bir þey üzerine sadýk kalýrsa, bu bedel
caiz Bedel dir.

2.Külden bir cüzün bedel olmasý dýr.Zeyid ve kardeþi gibi.

Eðer bedel,kendisinden bedel olunandan cüz olursa bu bedel caiz bedeldir.Zeyid
ve baþý gibi.

3.Ýlgi ve iþtiðal bedeli.

Aralarýnda kül ve cüz ilgisi olmaz.

Yalnýz aralarýndan (birinci söylenince ikinci istekle beklenir)

''Sülibe zeydün sevbühü'' gibi.

4.Yanýlma bedeli:Yanlýþlýkla söyleneni düzeltmek için kullanýlýr.

''Ra'eytü racülen hýmaran'' gibi.

Fasih kelamda bu bedel bel ile kullanýlýr.

Marife bir isimden bedeli kül yapýlanan bir nekre isimin,

bir sýfatla vasýflanmasý vacýb olur.

Zahir bir ismden bedeli kül olmaz ancak gaib için olan zamirden tam
bedel olur.

4.Tekid:Birinci lafzýn, veya bitiþik zamirdeki müradifinin tekrar edilmesidir.

Lafzi ve Manevi olur.

Lafz-i olan lafýzlarýn hepsinde olur.Bir lafzýn iki defa tekrarýndan
ibarettir.

''Ketebte ente/ ketebe ketebe zeydün/Zeydün kaimün zeydün kaimün ''
gibi.

Manevi Tekid marife kelimelere mahsus olup þu kelimeler ile olur.

Nefsühü/aynühü/Kilahüma/Kiltahüma/Küllühü/Ecma'u/Ekte'u/Ebte'u/

Ebsa'u.Son üc kelime ecma'u manasýnda olup ona tabidir.

5.Atf-ý beyandýr.

Metbu'unu açýklamak için getirilmiþ tabi lafýzdýr.

Metbu'unda bir manaya delalet etmez.Aksame billahi ebuhafzýn (Ömer)atfý
beyandýr.

Buraya kadar zikredilen mamullerin hepsi otuzdur.

Ý R A B

Ýrab:Ýstilah da amil den gelmiþ bir þeydir.

Kendisi ile mu'rab olan kelimenin sonu deðiþir.

Amil'in gerekleri üzere kelimenin sonundaki deðiþken haldir.

Ýrabýn dört kýsmý vardýr.

1).Ýrabýn kendisi hakkýnda :

Yani Hareke,harf,hazif hakkýndadýr.

a.Hareke bilindiði gibi:

Üçtür:

1.Ötre:''Ca'eni Zeyd(ü)n''gibi.

2.Üstün:''Ra'eytü Zeyd(e)n''gibi.

3.Esre:''Merartü bizeyd(i)n''gibi.

b.Harf dörttür.

1.(Vav):''Caeni Eb(u)hu'' gibi.

2.(Elif):''Raeytü Eb(a)hü''gibi.

3.(Ye):''Merartü bi'eb(i)hi''gibi.

4.(Nun):''Yektüba(ni)''gibi.

Bunlarda irabý görebilmek için arapca yazmasýnda büyük faide vardýr.

Dikkat Vav'ýn türkcede ses karþýlýðý:U'dýr.

Elif'in ses karþýlýði:A'dýr.

Ye'nin ses karþýlýð:Ý'dir.

c.Hazif üçtür.

1.Harekenin irab olarak hazfi.

''Lem yezheb''gibi.Burada (U)ötre hazif edildi,cezm amilinin gelmesi
ile.

2.Kelimenin sonunun hazfi irab olarak:

Lem Yaðzu.Burada(Vu)kelimenin sonu (Lem) amilinden sonra hazif edildi.

3.Nunun hazifi ile irap olur:

Lem Yezheba.Burada(An) nunu hazif edildi.

3+3+4 olarak Ýrabýn toplamý Ondur.

Harekelerle Ýrab iki kýsýmdýr.

1.Tam irab:

Rah hali Ötre,Nasb hali üstün,Cer hali esre iledir.

2.Nakýs irab:

a.Raf hali ötre,Nasb ve cer hali esre iledir.Üç hali ile (Müslümat)
gibi cemi müennes

salimlerde olur.

b.Raf hali ötre,nasb ve cer hali üstün iledir.

Gayri Munsarif isim de olur.Üç haliyle (Ahmed )gibi.

2.Sýrf harfler ile Ýrab(buda iki kýsýmdýr).

1.Tam irab:

Üç harf ile olur.

Raf hali (vav),nasb hali(elif)ve cerr hali de (Ya )ile olur.

Bu da müfred, mükebber olarak, mütekellim (ya)sýndan baþkasýna müzaf(mutel)

olan altý isim de olur.

Ca'ena Ebuhu

Ra'eytü Ebuhu

Merartü bi Ebihi

2.Ýki harf ile olan nakýs irab.Buda iki kýsým dýr.

a.Raf hali vav, nasb ve cerr hali (ya)iledir.

bu da cem'i müzekker salim de (Ülu,Iþrune ve kardeþleri)nde olur.

Üç halinde ''Ülümalin ve iþruna''.

b.Raf hali (elif),nasb ve cerr hali (ya) iledir.

Bu iki harf ile iraplananlar:

Müsenna/Ýsnani/Bir zamire müzaf olan (Kila)dýr.

Kilahüma/kileyhima gibi.

3.Hareke ile hazif irabdýr.

Tam irab olur.

Burada tam irab ya harf ile yahut hareke ile olmaktadýr.

4.Harfle beraber hazif ile irabtýr.

Buda ancak nakýs irab olur.

Bu sonuna nun dan baþka merfu zamiri bitiþen müzari fiil de olur.

Raf hali nun ile,nasb ve cezm hali nun'un hazfiyledir.

Zedriban/LenyedribaVeya lem yedriba gibi.

Ýrab mahal itibari ile dokuzdur.

Munsarifden maksad:Kendisne cerr ve tenvin bulunan demektir.

Munsarif deðil demek:Hareke ile irablanýr fakat,cerr ve tenvin

kabul etmez demektir.

Munsarif Olmayanlar.

Fiile mahsus olan vezin üzere gelen her alem(isim)dir.

Þu isimler özel isim olursa kýyasen gayri munsarif olurlar.

a.Ýstehrace/Ýctem'a/Ýnkata'a/Þemmera/Duribe gibi.

b.Sonuna yuvarlak (te)kabul etmeyen kelimenin baþýna müzari

harflerinden biri geldiði zaman, o kelime'de kýyasen gayri munsarifdir.

c.Bütün tefdil isimler ve sýfatý müþebbehe de gayri munsarifdir.

Arapcaya ilk naklinde özel isim olan her yabancý kelime kýyasen gayri
munsarifdir.

Kalune/þetera/ibrahime gibi.

Elif ile müennes olan her isim gayri munsarifdir.

Hamra'e/Hubla gibi.

Kendisinde müenneslik te si bulunan her çzel isim kýyasen gayri munsarifdir.

Fatýme/Hamza gibi.

Takdiren müennes tesi bulunanlar da buna dahildir.Zeyneb ve kadem gibi.

(Hind) hem munsarif ve hemde gayri munsarif dir.

Sonunda zaid olarak elif nun bulauna her isimde kýyasen gayri munsarifdir.

Rahman/Sekran/Imran/ gibi.

Fe'alile/Fe'Aliile vezninde olan her cemi, kýyasen gayri munsarifdir.

Mesacide/Kavarira/Selasile/

Gayri munsarif olan her isim,bir þeye muzaf olunca veya baþýna lam-ý
tarif

gelince munsarif olur.

Gayri munsarif de iki kýsýmdýr.

1.Sýfat olanlar.Ühade mevhade/Süna'e mesna/Sülase meslese/

Rüba'a merba'a gibi.

2.Cemive özel isim olanlar.Büsa'a Büte'a,Küte'a cüme'a.

Özel isim:Güza'ha/Zühale/Züfera/Umera gibi.

3. ) Ýrabýn nev'i ve çeþidleri..

1.Ref ve nasb,isim ile fiil arasýnda müþterektir .

Cerr, isme, cezim fiile mahsusdur.

Ref:Ötre/Vav/Elif/nun dur.

Nasb:Üstün,Esre,Elif,ya,Nun'un hazfi dir.

Cerr:Esre,Üstün, ya dýr.

Cezim de üçtür.

Harekenin ve son gharfin,nun'un,hazfi8düþürülmesi)dir.

4.)Ýrabýn Sýfatlarý.

1.Lafzi.

2.Mahalli.

3.Takdiri.

Bu son iki irab lafýzda görünmez.

Takdiri irab:Lafýz da bulunmasýna ,gerçek irabtan baþka mani bulunur.
Gerçek irab varmýþ gibi görünür.

Takdiri irab yedi yerde bulunur.

1.Sonu ''elif) olan müfred isim.Elasa (üç halide takdiriidr.)Eðerbu
müfred,fiil olursa Nasb hali murab olur.(Yahþa ve len yahþa ve lem yahþe )
gibi.

2.Tesniyeden baþka,mütekellim ya'sýna izafe olunan Murab isimdir)bununda iarabý takdiridir.Ca'eni müslimeyye(Bana müslümanlarým geldi gibi.

Bunu aslý ''müslimuye'' dir.

Cemi müzekker salimden baþkasýnda eper mütekellim yasýna izafet edilirse
o zaman da üç halide takdiri irab ile murabdýr.

3.Sonunda hikaye edilmiþ irab bulunan isimde murabtýr.

a.Özel isme nakledilmiþ bir cümle olur.Tebbeta þerran(koltuk altýna
þer koydu)gibi.

b.Hicazýn kavline göre müfred olur.Men zeyden demek gibi,darabtü zeyden
diyen

kiþiyi hikahe ederek.Eleke temretan diyene Da'ni an temratan demek''
(Hurman varmý diyene,Bana iki hurma ver) gibi.

Mebnileþmiþ bir irabýn hikaye edilmesinde oda takdiri olur.Hamsete aþara
gibi.

4.Sonunda (Ya)harfi bulunan ve (ya)dan öncesi de esreli olan, murab
isim veya fiilin irabý da takdiridir.Bu murab kelime simi olursa üç halide
mebnidir.

Eðer bu murab kelime fiil olursa,sonunda da merfu zamir bitiþmemiþse, yalnýz raf hali takdiridir.Yermi ve len yermiye,Lem yermigibi.

5.Son harfi vav ve vav dan öncesi ötreli olan fiilidr.Eðer sonuna zamir
bitiþmezse,

bunuda sadece ref hali takdiridir.Yagzu/Len yagzuve,Lem yagzu gibi.

6.Ýrabý harfler ile olup,kendisinden sonra bir sakin harfe rastlamýþ,zani
baþýnda

hemze-i vasýl bulunan bir kelimeye kavuþan isimdir.

Ebul kasým örneðinde irabýn üç halide takdiridr.(Musatfavne) cemi müzekker
in irabý

takdiri deðildir.Eðer irab harfinden önceki harf üstün olmazsa üç halide
takdiridr.

(Daribülkavm)gibi.Tesniyesinde refi takdiridir.

7.Ýrabý hareke ile olanlar.Son harfin üzerinde sükün ile durulan isimdir.Eðer
temekkün tenvini

ile tenvinlenmez ve sonunda müsennes tasý olursaonun üç halide takdiridir.Daribaat/Daribetün;
Ahmed gibi.

Mahalli irab:

Ýki yerde bulunur.1.Mahki(hikaye edilen)irabdan baþka irab ile sonu irablanan isimdir.
Merartü bizeydin ve a'cebeni ketbü zeydin'' gibi.

2.Mebni isimdir.

O,harekesi ve sükünu amil ile deðiþmeyen isimdir.

Murab:Harekesi ve sükunu amil ile deðiþen isimdir.

Mebni:iki kýsýmdýr.

Asýl ve Ariz mebni.

Asýl:Harf,mazi,Lamzýs emir(basralýlara göre)Cümle.

Arizi:Lazým ve Gayri Lazým olur.

Lazým:Mebnilikten ebedi ayrýlmaz.Bunlar:Zamirler,Ýþaret isimler.Mevsul
isimler.Seslerde ,kendisi ile ses hikaye edilen(Nah gibi)mebnidir.

Dört yönü anlatan isimlerde mebni lazýmdýr.

Teksir manasýna, haber için olup,kendinden sonraki isme müzaf olur.

''Kem raculin'' Nice adam gibi.Kinaye lafýzlarýndan olan (Keza) lafzýda adet için olup, kendinden sonraki
ismi temyiz yaparak nasbeder. Ýndi keza dirhemen (Banei yanýmda þu
kadar dirhem var) gibi.Hadis anlatmak için olan (Keyte ve Zeyte) de mebnidir.

Ýstifhamve soru için olan in,ey,eyyü ve bazý zarflarda mebnidir.

Ýz,iza,münz,müz,avdu,kattu,emsi,haysü,keyfe,eyyane,enna,enna,meta,lemma,lüd,ledün,leda
ke lafýzlarý isim olduklarýnda,An ve ala ve ke lafzýda mebnidir.

Bazý mürekkeb birleþik isimler de mebnidir.Siybeveyh/Hadra mevt/Balebekke
''gibi.Gayri Lazým Mebni dört þekildir.

1.Muzafý ilh niyyette sabit olur.

Kendisi izafetten ayrýdýr.

2.Müfred ve marife olan nida harfleri ile çaðrýlan isimdir.Ya Ahmed
gibi.3.Cinsi nefi olan La'nýn ismidir.

4.Sonuna cem-i müennes nun'u veya te'kid nun'u bitiþen fiil'i müzaridir.Hel yedribne/ Tedribne/Yedribne/Hel tedribne.

Bu lafýzlarýn mebni olmalarý vaciptir.

Yevme iz ile kullanýlýrsa, caiz olan mebnidir.En ,enne,ma, mislü, lafýzlarýndan biri ile beraber gelen,(Gayýr)kendisine müfred ve nekre kelimeye bitiþen
cinsi nefi için 2.14>olan (La)ismi;(fetha üzere mebni olmakta caizdir.

{La Havle Vela Kuvvete Ýllabillahilaliyyilazim

1.Fetha olur. Zukardaki örnek te olduðu gibi..

2.Ýkis isimde ötre olur.(La Havlü ve La Kuvvetü)

3.Ýki isi mde üstün ve tenvinli olur.(La Havlün ve La Kuvvetün).

4.Ýkinci ismin ötresi ile(La Havle Vela Kuvvetün).

5.(La Havlün vela kuvvete)Lanýn müfred isminin ve müfred ismine

bitiþik sýfatýnýn da fetha üzere mebni olmasý caiz olur.

''La racüle zarife'' gibi.Bu sýfatýn nasb ve tenvin veya üstünlü

tenvin ile irablanmasý caizdir.''La Racüle Zarifün ve Zarifen'' gibi.