ADAB-I MUAŞERATTAN ÖRNEKLER

01-Herkese karşı tatlı dilli, güler yüzlü açık kalbli olmak. Allah iyi
huylu güler yüzlü kimseyi sever.
02-Herkes ile güzel görüşmek, halka eziyet vermekten sakınmak. "Müslüman
diğer müslümanların elinden ve dilinden emin olduğu kişidir."
03-Kötülüğe karşı iyilikte bulunmak ve halkın eziyetlerine karşı sabırlı
olmak. Allah katında sıddîkların mertebelerine erişmek için zulmedeni
affetmek, irtibatı kesenle irtibat kurmak esirgeyene esirgemeden vermek
gerekir.
04-Küskünlüğe, dargınlığa, düşmanlığa son vermek. Müslümanın müslümanla üç
günden fazla dargın durması helâl değildir.
05-Dargın iki müslümanın arasını bulmaya çalışmak. Yalan söylemenin
câiz olduğu yerlerden biri, dargınların barışmalarını sağlamak için
söylenen yalandır. Bu da sadaka vermek kadar hayırlı bir iştir.
06-İnsanların kusurlarını araştırmamak, bilakis bu kusurları örtmeye
çalışmak. Başkasının kusurunu arayan, önce kendi kusurunu görmelidir.
Başkasının kusurunu örten bir müslümanın kusurunu da Allah örter ve onu
affeder.
07-Dostlar birbirlerini arkalarından müdafaa etmelidir, haklarındaki yanlış
fikirleri düzeltmelidirler. Kardeşine yardımda bulunana Allah da yardım
eder.
08-İnsanlara karşı kötü zan ve töhmette bulunmamak, nefret uyandırmamak,
dedikodu yapmamak. Bu sözlerin konuşulduğu yerleri terketmek.
09-Her insanla, kapasite ve mevkilerine göre konuşmak. Câhille ilmî konuşma
yapılamayacağı gibi, âlimle de câhille konuşulduğu gibi konuşulmaz.
İnsanlara akıllarına göre hitap edilmelidir.
10-Büyüklere hürmet ve saygı; küçüklere, düşkünlere şefkat ve merhamet;
özellikle aile arasındaki fertlere iyi muamele etmek İslâm'ın
esaslarındandır. Allah ana babaya saygısızlık bir tarafa "öf " demeyi dahi
yasaklamıştır. Başkasına merhamet etmeyene merhamet olunmaz.
11-Herkes hakkında hayır dilemek ve, yardımda bulunmak müslüman
kardeşliğinin bir özelliğidir. Ancak bu yardımlaşma kötülükte değil,
iyilikte olmalıdır. Mümin kendisi için arzu ettiği güzel şeyleri Müslüman
kardeşi için de arzu etmelidir. Kendini kötülüklerden koruduğu gibi
etrafındakileri de korumaya çalışmalıdır.
12-Selâm, müslümanlar arasında sevgi bağlarının kurulmasında önemli bir
araçtır.
13-Karşılaşan iki müslüman birbirlerinin ellerini tutarak müsafaha* eder,
Peygamber'e (s.a.s.) salavât okur, hal hatır sorarlar. Bu durumda olan
kişiler henüz birbirlerinden ayrılmadan Allah onlara mağfiret eder.
14-Aksırana karşı hayır dua etmek.
15-Müslüman gittiği meclise temiz elbiseyle gitmelidir.
16-Yaşlı ve bilgili kimselerden üstte oturmamalı,
17-Kendine söz düşmedikçe konuşmamalı,
18-Söylenilen faydalı şeyleri dinlemelidir.
19-Sonradan gelenlere yer vermeli, birbirlerine karşı güler yüzlü, tatlı
sözlü olmalıdır.
20-Meclisten ayrılırken arkadaşlarından izin alarak ve selâm vererek
ayrılmalıdır.
21-Müslümanlar uygun zamanlarda mümin kardeşlerini, büyüklerini ve
yakın akrabalarını ziyaret etmeli, onların gönüllerini hoş etmeye
çalışmalıdır.
22-Müslüman, din kardeşinin davetine icabet eder, ziyâretinde bulunur.
23- Müslümanlar, din kardeşleri yanlarına geldiklerinde, hürmet olsun diye
ayağa kalkabilirler.Âlim zatların ellerini öpmek câizdir.
24-Müslümanlıkta komşuluğun büyük ehemmiyeti vardır. Komşu haklarına son
derece riayet etmeli, onlara zarar verecek her türlü hareketlerden
kaçınmalıdır. Kötülüklerinden, komşusu emin olmayan kimse gerçek mümin
olamaz.
25-Hastaları ziyârette bulunmak, onların afiyetlerine dua etmek dinî bir
görevdir.
26-Evlere ve odalara girerken usule riayet etmek gerekir.
27-Müslüman doğru sözlü olmalıdır.
28-Müslüman israf etmemelidir. İsrâf, herhangi bir şeyi gereğinden fazla
kullanmak demektir.
29-Ayrıca kusurları bağışlamak her işi güzel bir niyetle ve saf bir kalb
ile yapmak.
30-işlerinde doğruluktan ayrılmayıp dirayet ve akıl dairesi içinde
yürütmek. 30
31-Büyüklerin dine uygun emirlerine itaat etmek.
32-Halkın itimadını ve güvenini kazanmak.
33-Her işte aşırı gitmemek.
34-Münasip kişilerle güzel bir sûrette görüşüp konuşmak.
35-Kendisine emânet edilen sırlara ve eşyaya hainlik etmemek.
36-Zulümden uzaklaşarak insafla hareket etmek.
37-insanlara karşı mütevâzî olmak.
38-Sözünde durarak ahdine vefa göstermek.
39-ihtiyaç sahiplerine karşı cömertçe davranmak.
40-insanlar hakkında daima iyi zan beslemek.
41-Lüzumsuz ve kalb kırıcı sözlerden sakınmak.
42-Her yaptığı işi hakkâniyet ölçüleri içinde yapmak.
43-Kızgınlık ve şiddetten sakınarak yumuşak huylu olmak.
44-Namusu, haysiyeti ve mukaddes değerleri korumak.
45-Daima hayır ve iyilik yolunu tutmak, dostluğa önem vermek.
46-Hakkına razı olmak, vaktini boşa geçirmeden çalışmak.
47-Korkaklığı terkederek yiğit ve cesur olmak.
48-Yapılan iyiliklere karşı teşekkür etmek.
49-şehevî duygularına hakim olmak her türlü belâ ve musîbetlere
sabretmek.
50-Bir işte azim ve sebat sahibi olmak.
51-Günahlardan kaçınmak.
52-Herkesin mertebesini bilip hakkında ona göre muamele etmek.
53-Kanaat sahibi olmak.
54-şaka ve nüktelerinde bile ahlâk dışı olmamak.
55-Başkalarını kötülemekten kaçınmak.
56-Kendini yüksek görmemek.
57-içi başka dışı başka olmamak.
58-insanlığa ve inançlarına uygun olan her şeyi yapmak.
59-Bu işi yapmadan evvel o işin ehli ile istişâre'de bulunmak.
60-Yaptığı iyilikleri başa kakmamak.
61-Ağır başlı ve vakur olmak.
62-Koğuculuk yapmamak .
Bunlara riayet etmek İslâm'ın ortaya koyduğu muaşeret adabındandır.