Ömer r.a. buyurdu;
Denizler dörttür. Heva gunah denizidir. Nefs şehvetdenizidir. Ölüm ömürlerin denizidir. Kabir pişmanlık denizidir.

Osman r.a buyurdu;
Ben ibadtin tadını dört şeyde buldum birincisi hzAllahın farzlarını yerin egetirmek. İkincisi hz Allahın haramından kaçınmaküçünsücü hz Allahtan sevap talep ederek iyiliği emretmek. Dördüncüsü hzAllahın gadabından kaçınarak kötülükten nehyetmektir.
Hz Osman buyurdu ki;dörtşey vardırki dış görünüşü faziletlidir içgörünüşü vaciptir. Salihlere karışmak fazilettir onalara tabi olmak vaciptir.Kuranı kerim okumak faziletlidir onun ile amel etmek frazdır. Kabirleri ziyaret fazilettir. Kabre hazırlanmak vaciptir. Hasta ziyareti sevaptır ohastanın vasiyetini hazırlamak fazilettir.
Hz Ali buyurdu ki;herkim cennete aşık olursa hayırda surat eder.Herkim nardan korkarsa şehvetten sakınır. Herkim ölüme inanırsa lezzetler o kimse üzerine kesilir. kimki dünyayı bilirse musibetler ona kolay gelir.
Nebi s.a.v. buyurdu;namaz dinin direğidir. Susmak ise daha faziletlidir.Sadaka rabbın gadabını söndürür. Susmak ise daha faziletlidir. Oruçateşten koruyan bir kalkandır.
Susmak daha faziletlidir. Dinin alemeti cihattır susmak daha faziletlidir.

Hz Allah beni israilden olan bir nebiye vahyetti;Cenabı hak buyurdu senin batıldan susman benim rızam için oruçtur. Senin azalarınharamlardan koruman benim rızam için namazdır. Seninmahlukattan ümid kesmen benim rızam için sadakatır. SeninMüslümanlardan ezayı men etmen benim rızam için bir cihattır.
İbni Mesut r.a. buyurdu;dört şey kalbin zulmetindendir.aldırış etmenden Aşırı doymuş bir karın zalimlerle sohbet geçmiş gunahını unutmak ve uzun yaşama arzusu.
Dört şey kalbin nurundandır. Korkudandolayı doymamış karın. Salihlerle sohbet. Geçmiş gunahını hatırlamak.Emeli kısaltmak.
Hatemi Esam buyurdu ki; Kimki dört şey olmadan dört şeyi iddia ederse onun davası yalandır.Kimki hz Allahın sevgisini idda ederse hazreti Allahın haramlarından kaçmazsa onun davası yalandır. Herkim nebisevdiğini iddaa eder miskin ve fakiri çirkin görürse onun davası yalndır.Kimki cennetin sevgisini iddia eder tasadduk etmezse onun davası yalandır. Kimki cehennemden korktuğunu iddaa edip gunahlardan kaçınmazsa onun davası yalandır.
Nebi a.s buyurdu;Şekavet alameti dörttür. Geçmiş gunahları unutmakhalbuki o gunahlar hz Allah tarafından muhafaza ediliyor. Geçmiş İyilikleri hatırlamak halbuki kabul olundumu yoksa red mi olundu bilmiyor.O kimsenin dunyada kendinden üstün olana bakması,dinde de kendinden aşağı olana bakması.
Hz Allah şöyle buyurur. Okulumu ben istiyorum o beni istemiyorum bende onu terkettim. Saadet alemti dörttür. Geçmiş gunahları hatırlamak. Geçmiş hasenatı unutmak. Dinde kendisinden üste bakması dünyada kendisinden aşağı olana bakması.
Bazı Hukema buyuruyor;
Muhakkah iman alameti dörttür. Takva , haya,şükür, sabır.
Nebi s.a.vbuyurdu ;
Analar dörttür. İlaçların tedavilerin anası edeplerinanası, ibadetlerin anası, iyi arzuların anası. İlaçların tedavilerin anası azyemektir. edeplerin anası az konuşmaktır. İbadetlerin anası az gunahişlemektir. Arzualrın anası, sabırdır.
Nebi( s.a.) buyurdu;
Beni ademin cisminde dört cevher vardır.
Dörtşey o dördü izale eder. Dört cevher akıl din haya ameli Salih. Gadap aklıgiderir. Haset dini giderir. Tama düşkünlük hayayı giderir. Gıybet Salih
ameli giderir.
Nebi (s.a.)buyurdu;Cennetteki dört şey cennetten hayırlıdır. Cennette
ebedi kalmak cenneten hayırlıdır. Meleklerin hizmet etmesi cenneten hayırlıdır. Cennette peygamberimize komşu olmak cennetten hayırlıdır.Cennette hz Allahın rızası cenneten daha hayırlıdır. Cehemmende dört şeycehennemden daha şerlidir. Narda ebedi kalmak nardan daha şerlidir. Cehennemde meleklerin kafirleri kötülemesi nardan daha şerlidir. Narda şeytanın komşuluğu nardan daha şerlidir. Narda hz Allahın gadabı nardandaha şerlidir.

Hükemanın bazısı sual olunduğu zaman Hazreti Allah ile braber muvafakat(uyum)üzereyim.
Nefsim ile beraber muhalefet üzereyim.Mahlukatla beraber nasihat üzereyim. Dünya ile beraber zaruret üzereyim.

Hukemanın bazısı dört semavi kitaptan dört kelimeyi seçti Tevrattan kimki,hz Allahın verdiği rızka razı olursa dünya ve ahirette rahat olur.
İncilden kimki nefisinin arzularını terk ederse dünya ve ahirette aziz olur.
Zeburdan kimki insanlardan ayrılır yalnız kalırsa dünya ve ahrette helak olmaktankurtulur. Furkan'dan kimki lisanı muhafaza ederse dünya ve ahirette selamet bulur.

Ömer r.a. rivayet olunduki:Hz. Allaha kasem ederimki ben bir bela ile mübtela kılınmadım ki o belada benim üzerime dört nimet vardır.
Birincisi:
Benim dinimde olmadığı zaman (dinime ibadetime zarar vermedi zaman)İkincisi o bela başıma gelenden daha büyük olmadı zaman. Üçüncüsü o bela rıza dan mahrum bırakmadığı zaman. Dördüncüsü ben o belaya karşılık sevabı ümit ediyorum.
Abdullah ibni mubarek buyuruyor.
Muhakkak hikmet sahibi bir kimse sözleri topladı o sözlerden kırk bin söz seçti sonra kırbin sözden dörtbinseçti dört binden dörtyüz seçti. dörtyüzden kırk söz seçti. Kırk sözden dörtkelimeyi seçti. Birincisi herne halde olursa olsun kadınlara itimat etme.İkincisi her hal üzerine mala sakın aldanma.
Üçüncüsü midenin takat getiremeyeceğin midene yükleme. Sana vermeyen ilimden sen toplama.
Muhammed ibni Ahmet Rahimehüllah:
Aziz ve Celil olan hzVe seyyidenve hasuran ve nebiyyen min'es-
salıhiyn. Kavli hakkında buyurdu seyyid olarak hz Allah Yahya a.s. zikretti halbuki Yahya a.s. hz Allahın kulu ididört şeye galib geldiği için zikretti. Nefsine galip iblise galip lisanına,gadabına galip olduğu için hz Allah seyyid olarak zikretti.
Hz Ali r.a.
Dört şey devam ettiği müddetce dinde zail olmaz dünyada zail olmaz. Galib ve üstün olarak devam eder. Zenginler
kendilerine verilen ile cimrilik yapmadıkca. Alimler bildikleri ile amel etmeye devam ettikce. Cahiller bilmedikleri ile kibirlenmeyip ve böyle devam ettikçe fakirler dünya karşılığı ahretlerini satmamaya devam ettikçe.
Peygamber efendimiz
Muhakkah hz Allah kıyamet günü insanlardan dört kişiyi insanlardan dört sınıf üzerine delil getirecek. Zenginlerin aleyhine delil Davut a.s. oğlu Süleyman a.s. Kölelere hizmetçilere delil Yusuf a.s. Hastalara delil Eyyüp a.s. fakirlere delil isa a.s. olacaktır. Selam onlar üzerine olsun.
Saad ibni Bilal rahimehulah buyurdu.
Muhakkak kul günah işlediğindehz Allah dört haslet ile o kula ihsan eder. Rızkı o kuldan almaz. Sağlığı okuldan almaz. Hz Allah o kul üzerine günahların açıklamaz acilende onucezalandırmaz.
Hatamü Esam buyurdu
Kim dört şeyi dört şeyi sarf eder değiştirir,yönelirse cenneti bulur. Uykuyu kabre övünmeyi mizana, rahatı sırata,şehvetide cennete terk ederse cenneti bulur .
Hamidi Leffafi rahimehullah buyurdu
Biz dört şeyi dört şeyde aradık, o dört şeyi diğer dört şeyde bulunca şaşırdık, hata yaptık. Zenginliği malda aradık. kanatta bulduk. Rahatlığı çok malda aradık az malda bulduk.Lezzetleri nimetlerde aradık sıhhatli bedenlerde bulduk. Rızkı arzda ardık,onu gökte bulduk.

Ali r.a. buyurdu;
Dört şey varki o dört şeyin azı çoktur elem fakirlik ateş düşmanlık.
Hatemi Esam buyurdu
Dört şeyin kadrini ancak dörk kişi anlar.Gençliğin kıymetin ancak yaşlı anlar. Afiyetin kadrini ancak belaya uğrayananlar. Sıhhatin kadrini hasta olan anlar. Hayatın kadrini
ancak ölüler anlar.
Ebu Nüvas şiirlerinde şöyle der.
Benim günahlarım düşündüğümde çoktur. Rabbimin rahmeti benim günahlarımdan daha geniştir.
Benim arzum yağtığım Salih amellerle olmadığında hz Allahın rahmetini ben daha çok ümid ediyorum.O Allahki benim mevlamdır o beni yaratandır. Muhakak hz Allah ikrra eder ben onun kuluyum ve boyun eğerim.Eğer bağışlarsa bu rahmettir. Eğer aksi olursa ben neyaparım ne işlerim.

Nebi (s.a.v.) Buyurdu:
Kıyâmet günü mîzan kurulur. Namaz ehli getirilir mizanda mukafatların tamamı verilir. Sonra Oruç ehli getirilir.
Mizanda mukafatların tamamı verilir. Sonra hac ehli getirilir mizanda mukafatların tamamı verilir. Sonra bela ehli getirilir. Onlar için mizan dilkilmeyecek amel defterleride açılmayacaktır. Hesapsız olarak onların mukafatları verilecek. Hz Allah o bela ehlinin sevabını çok verdiğinden dolayı Afiyet ehli onların yerinde olmayı temenni edecek.

Bazı Hukema Buyurdu: Âdemoğlunu dört yağmacı karşılar:
Ölüm meleğizorla ruhunu alır. Vârisler zorla malını paylaşır.
Kurtlar cesedini zorla alır.Kıyamet gününde amelini davacılar zorla alır.
Bazı Hukema buyurdu: Kimki şehvetler ile meşgul olursa onun için birkadın lazımdır. Kim mal toplamakla meşgul olursa elbette haram lazımdır. Kimki Müslümanlara menfaatli olmakla meşgul olursa elbette inanlarla iyigeçinmesi lazımdır. Kimki ibadetle meşgul olursa elbette onun için ilim lazımdır.

Hz Ali buyurdu: Amellerin en zoru dört haslettir. Öfkelendiğinde afvetmek. Fakirlik zamanında çömertlik. Yalnız iken haramlardan sakınmak.Korktuğu veya bir şeyi ümit ettiği kişiye karşı doğruyu söylemek.
Zebur kitabında Hz Allah Davut a.s. vahyetti;
Akıllı kimse hikmetsahibi dört saadetten hâli olmaz.Bir saatte rabbine munacaat eder. Birsaatte nefsini hesaba çeker. Bir saatte ayıplarını
ona haber veren kardeşlerinin yanına yürür. Bir saatte helal olan lezzetler ve nefis için terk eder.
Bazı Hukema buyurdu; Bütün ibadetler kulluğa aittir dörttür. Ahitlere vefa göstermek (farzlara dikkat edecek). Hududu muhafaza etmek (HzAllahın koyduğu yasaklar). Kaybettiği şeylere sabır göstermek (Elinden çıkana). Elinde olan her şeye razi olmak.
Besli Babi
Peygamber efendimiz buyurdu;
Herkim beş şeyin kıymetini bilmezse beş şeyi kaybetmiş olur. Herkim alimi hafife alırsa dinini kaybetmiş olur.
Herkim emirleri (idareci) hafife alırsa dünyasını kaybetmiş olur. Herkim komşularını hafife alırsa menfaatini kaybetmiş olur. Herkim akrabalarını hafife alırsa sevgiyi kaybeder. Herkim aile ferdlerini hafife alırsa güzel yaşamayı kaybeder.
Peygamber efendimiz buyurdu; Ümmetin üzerine yakında bir zaman gelecek beş şeyi sevecek beş şeyi unutacaklar. Dünyayı sevip ahreti unutacaklar. Evleri sevip kabirleri unutacaklar. Malı sevip hesabı unutacaklar. Ehlini sevip hurileri unutacaklar. Nefsin arzu ettiklerini sevip hazreti Allahın emirlerini unutacaklar. Onlar benden uzaktırlar bende onlardan uzağımdır.
Peygamber efendimiz buyurdu; Allahü Teâlâ kime beş şey ihsanederse, onun için beş şey hazırlar: hazreti Allah şükrü bir kula vermez ancak ziyadeleşmesini hazırlar. Hazreti Allah bir kula duayı vermez Hazreti Allah o kimse için icabeti hazırlamıştır. Hazreti Allah bir kula istiğfar ı vermez Hazreti Allah o kimse için mağfireti hazırlamıştır. Hazreti Allah bir kula tevbeyi vermez ancak i kişi için kabulu hazırlamıştır. Hazreti Allah birkula sadakayı vermez ancak o kul için kabulu hazırlamıştır.
Hz Ebu Bekir buyurdu; Zulmetler beştir. O zulmetler için kandilerdebeştir. Dünyayı sevmek zulmettir. Bu zulmet için kandil takvadır. Gunahtazulmettir bu zulmet için kandil tevbedir. Kabir bir zulmettir bu zulmet içinkandil Lailahe illAllah Muhammedür resulullahtır. Ahirette zulmettir buzulmet için kandil Salih ameldir. Sırat zulmettir bu zulmet için kandil hakikiimandır.
Hz. Ömer R. A. rivâyet emiştir: Rasûlüllah S.A.V. buyurdu: Eğer gaybı bilmek iddiâsı olmasaydı beş zümrenin cennetlik olduğuna şâhitlik ederdim: Âile sâhibi olan fakir. Kocasını râzı eden kadın.
Mehrini kocasına bağışlayan kadın. Ana ve babası kendisinden râzı olan evlât.Günahlarından tevbe eden kimse.
Hz. Osman R. A.
Beş şey takvâ ehlinin alâmetidir: Din için çalışanlarla oturmak. Dilini ve nâmûsunu korumak.
Dünyalıktan bir şeyekavuştuğunda onu vebâl kabul etmek. Dinden az bir şey geldiğinde onuganîmet bilmek. Haram karışır korkusuyla helâlden aza râzı olmak. Bütüninsanların kurtulduğuna inanıp sâdece kendisinin kurtuluşunda şüphe etmek.
Hz. Ali R. A.:
Beş kötü hal olmasaydı bütün insanlar salih olurdu:Câhilliğe râzı olmak.Dünyaya hırslı olmak. Servet sâhibi iken cimrilik etmek.Ameline riyâ karıştırıp heder etmek. Kendi görüşünü beğenerek üstünlük iddiâ etmek.
Allah Teâla Habîbini beş şerefle şereflendirdi: İsmiyle şereflendirdi;diğer peygamberlere Âdem, Nuh, İbrahim diye husûsî isimleriyle nida ettiği halde Ona Rasûlüm diye hitap etti. Cismiyle şereflendirdi; Zirâ peygamberimiz (s.a.v.) bir şey için dua ettiğinde Cenâb-ı Hak,bizzat kendisi cevap verdi. Diğer peygamberler için böyle değildir. Atâ ile şereflendirdi;Allahü Teâlâ ona istemeden ihsanda bulundu. Hatasızlık ile şereflendirdi;
Cenab-ı Hak Ondan zelle vâki olmadığı halde Allah seni affetti buyurup bağışladığını beyân etti. Rızâ ile şereflendirdi; Onun fidyesini, sadakasını ve nafakasını kabul etti. Halbuki diğerpeygamberlerinki böyle değildi.
Abdullah Bin Amir Bin Âs R. A.:
Kendisinde beş şey bulunan kimsedünya ve âhiret saâdetine kavuşur: “Lâ ilâhe illallâh MuhammedünRasûlüllah” Kelime-i Tayyibe’sini çok okumak. Başına belâ geldiğinde “İnnâlillâhi ve innâ ileyhi râciûn, Lâ havle velâ kuvvete illâ billâhil Aliyyil Azîm”demek. Bir nîmet ihsan edildiğinde “Elhamdü lillâhi Rabbil âlemîn” deyip onîmete şükretmek. Bir işe başlarken Besmele-i Şerîfe okumak. Günah işlediğinde “Estağfirullâh-el-Azîm ve etûbü ileyh” demek.
Hasan-ı Basrî Rh.A. buyurdu:
Tevrat’tan beş kelimeyazılmıştır:Zenginlik, kanâattadır. Selâmet uzlette (halktan uzaklaşmakta)dır. Büyüklük şehvetleri terk etmektedir. Faydalanmak uzun günlerde (Cennette)dir. Sabır az günlerde ( dünyada)dır.
Rasûlüllah S.A.V. buyurdu:
Beş şeyden önce beş şeyin kıymetini bilin:İhtiyarlamadan önce gençliğin; Hastalanmadan önce sıhhatin; Fakir düşmeden önce zenginliğin; Ölmeden önce hayatın; Meşgûliyetten önce boş vaktin kıymeti.
Yahyâ bin Muâz-ı Râzı Rh.A. buyurdu:
Çok yiyenin eti çok olur. Eti çok olanın şehveti çok olur. Şehveti çok olanın günâhı çok olur. Günâhı çokolanın kalbi katılaşır.
kalbi katılaşan da dünya âfet ve ziynetlerinde boğulur.
Süfyân-ı Sevrî Rh.A. buyurdu:
Fakirler beş şeyi tercih ettiler: Nefsin râhatını, Kalbin boşluğunu, Allahü Teâlâ’ya kulluğu, Hesâbın hafifini,Cennette yüksek dereceleri.
Zenginler de beş kötü şeyi tercih ettiler:Nefsin yorgunluğunu Kalb meşgûliyetini Dünyaya kulluk etmeyi Hesâbın zorunu Derecenin aşağısını.
Abdullah Antakî Rh.A. buyurdu:Beş şey kalbin ilâcıdır: Sâlihlerleoturmak. Kur’an-ı Kerim okumak. Az yemek. Gece kalkıp namaz kılmak.Sabah vakti ağlayarak niyazda bulunmak.
Alimler dediler ki:
Tefekkür beş nevîdir:Allahü Teâlâ’nın âyetlerinitefekkür etmek; bunun meyvesi tevhid ve yakîndir. Allahü Teâlâ’nınnîmetlerini tefekkür edip şükretmek; bunun meyvemesi,muhabbettir.
Allahü Teâlâ’nın vaadini tefekkür etmek; bu, âhirete rağbeti artırır. AllahüTeâlâ’nın tehdîdini tefekkür etmek; bu, günahlardan sakınmayı ve itâatı artırır.
Allahü Teâlâ’nın ihsânını ve kendisinin itâat ve ibâdette olan kusurlarını tefekkür etmek; bu da hayâ duygusunu artırır.”
Bazı Hükema Buyurdu;
Beş şey kişiyi takvâya ulaştırır: 1-Sıkıntıyınîmete ihtiyar etmek 2-Zahmeti râhata ihtiyar etmek 3- Zilleti izzeteihtiyar etmek 4-Sükûtu füzûlî konuşmuya ihtiyar etmek 5-
Ölümü hayata tercih etmek.
Rasûlüllah S.A.V. buyurdu:
Gizlilik, sırları;
Sadaka malı; İhlâs ameli;Doğruluk sözleri; Müşâvere rey ve fikirleri muhâfaza eder.
Peygamber S.A.V. Efendimizden:
Mal toplamada beş şey var: 1-Toplamakta sıkıntı çekmek. 2-Allahı zikirden gaflet edip geri kalmak. 3-Hırsız ve soygunculardan korkmak. 4-Cimri adı verilmek. 5-Sâlihlerdenuzak kalmak.
Malı dağıtmakta da beş şey var: 1- Onu arama zahmetinden kurtulup
rahata kavuşmak. 2-Bekçiliğinden kurtulup Allah’ı zikir için boş vakit bulmak. 3-Hırsız ve soyguncudan emin olmak. 4-Cömert ismini
kazanmak. 5-Sâlihlerle sohbet imkânı bulmak.
Süfyân-ı Sevrî R.A. buyurdu;
Bu zamanda beş hâle sahip olmayan mal toplayamaz: 1- Uzun emel . 2-Aşırı hırs. 3-Şiddetli cimrilik 4-Takvâazlığı 5-Âhireti unutmak.
Şiir
Ey dünya ile evlenmek isteyen kişi! Onun her gün başka bir dostu var.Kocaya varmak ister, fakat Başka bir yerde biriyle birleşir.
Dünya, tâliplerinin hiçbirine ümit vermedi; Hepsini birer birer âhiretegönderdi.
Şüphesiz ben aldanmışım; çünkü, Belâlar vücûdumu azar azar yiyip
bitirmekte.Ahiret yolculuğu için azık hazırlayın zirâ, Münâdî, hazirlaningidiyoruz diye nida etmekte..