İmamı Rbbini Hz.lerine göre:
Fenaya,bekaya,sülüke,cezbeye bağlı bulunan ilahi yakınlık;
Bu ümmetin evliyasının müşerref olduğu yakınlıktır.
Hayrul enam Rasülüllaha .s efendimizin sohbeti sonun da ashabı kirama muyesser olan yakınlık ise ..Kurbu nubuvvet (nubuvvet yakınlığı)
olup tebeiyyet ve veraset yolu ile hasıl olmuştur.bu yaknlıkta ne fena vardır;ne beka ..nede sülük..İşbu yakınlık veleyet yakınlığından daha faziletli ve
daha üstündür.Hem de nice mertebeler..Zira bu yakınlık,asıl yakınlıktır.O yakınlık ise zılal yakınlığıdır.İkisi arasında o kadar fark var ki..lakin ,herkesin fehmi bu zevki tadamaz.Neredeyse havas zümreye dahil olanlar bile ..bu anlamamak durumunda ,avam ile beraber olacaktır.

Evet..
Nübüvvet kemalataının zirvesine çıkış ,velayet yolundan olursa ..o zaman fena ,beka ,cezbe ve sülük gerekli olur.
Bunlar o yakınlığın başlangıcı ve hazırlığıdır.Amma seyir bu yoldan olmaz da,nübüvvet yakınlığı için tercih sultani yola düşer ise ..o zaman ,Fena ,beka,cezbe ve
sülüke hacet kalmaz. Ashabi kiramın yolu dahi sultani olan nübüvvet yakınlığı yolundan olmuştur.
Mevlana Cami Nefehat da şöyle anlattı;
-Fena dan ve beka dan ilk söz eden Ebu Said Harrazdır.Allah sırrının kudsiyetini artırsın.
Ayrıca Ashabı kiramın cezbe ve sülük ilmine karşı hal ve makam olarak bilgileri varmıydı ?
Eğer varidiyse,buna ne gibi bir isim vermişlerdi? Şayet onlar için bir cezbe ve sülük yok idiyse onun için "Bİdati hasene" dememiz mümkindir.

Tarikatı nakşiye de Riyazat yasaklanmamıştır aksine Sünneti seniyyeye tabi olmaya devam vardır.
Hali gizlemeye çalışmak orta halli olmak yemek içmekte ve diğer işler de itidal sınırını aşmamak vardır.Bütün bunlar zor riyazet ve şiddetli
mücahede olarak bilinir.Avam insanlara göre bu anlatılanlar riyazaetden değildir.Onlara göre riyazat aç kalmaktan ibaretdir.
Sünneti seniyeye tabi olmak da riyazet yoktur sanırlar.Oysa halkın kabülüne mazhar olan işler ,büyük afetler arasında sayırlır.
Bu mana da Rasülüllah a.s buyurur ki;
-Allahın koruduğu hariç,bir kimseye günah olarak yeter ki,kendisini din ve dünya işin de insanlar parmakla göstereler.
Fakire göre itidal ve istikamet çokca aç kalmaktan daha faziletlidir.
Gerçek olan şu dur ki;
Yemek ve giymek işlerin de ,hatta bütün işlerde orta hal üzere bulunmak iyidir.Cidden güzeldir.
Şiir
Olmaya,yiyesin ağırlık vere sana;
Aç kalasın da,zaaf gele vücuduna..

Hz.Sıddık Efendimiz şöyle anlatıldı:

-Ben,her hangi birinize benzemem,Rabbimin katında olurum.bana yedirir ve içirir.

-Onlardan sabırlı olan yirmi kişi,iki yüz düşmana bedeldir.Onlardan yüz kişi dahi bin kişiye bedeldir.

Çokca açlık mutlaka kimilerine safadır.Bir taife bundan kalb safası alırken,bir başka taife ise nefis safası alır.

Kalb safası hidayet ve nur getirirken,Nefis safası ise dalalete atıp zülümeti artırır.

Ahmak Eflataun nefsinin safasına dayanarak ,hayale ve keşfe dayalı süretleri kendisine mukteda eylemiştir.
Kendisini beğenip İsa a.s mın peyğamberliğini beğenmemiş ve kabül etmemiştir.
Halbuki İsa a.s onun zamanın da gelen bir peyğamber idi.
Bunun için de şöyle dedi.
-Biz,hidayet bulmuş kimseleriz.Bize hideyet edecek kimseye ihtiyacımız yoktur.

Eflatun ise Nefsi emmaresine tealluk eden safayı isa a.s ma nisbet edilen kalb safası sandı.
Bu sebepten İsa a.s ma tabi oma devletinden mahrum kaldı.
Akıllılar arasın da kabül edilir ki;az zarar ihtimali olsa dahi çokca menfaatler terk edilir.
Bir iş bidat ile sünnet arasın da daire çizerse en faziletlisi onu terk etmektir.
Zira bidat olma ihtimali terki gerektirir.
İmamı Caferi sadık r.a hem Hz Ali hem de Hz Ebu Bekir ra. na nisbeti olduğundan her iki yolu da devam ettirmiştir.
İmamı Rabbani Bunu şöyle anlatıyor:
Bir ara Benaris beldesine bir iş dolayısıyla gitmiştim.
Orada bir gölde ,Künk ırmağı ile, ile Çemen ırmağı toplanıyordu.Bu toplanma durumunda iki ırmak birbirine karışmıyordu.
Araları ayır edilmiş gibiydi.Bu yüzden künk ırmağı tarafından olanlar,künk den,Çemen ırmağı tarafında olanlar da
çemen den içiyorlardı.Bu sebebden her iki kanalın nisbeti ve suyu da korunmuş olur.
Nisbet bakımından bir fark olmasada özellikleri farklı olduğundan farklı tarikatler denmiştir.

İmamı Rabbani Hz. bir soruya verdiği cevab da:
Bu tarikat de Teveccüh ancak sırf ahadiyetedir.Bundan lazim gelir ki:Bu Teveccüh ile Tevhid bir arada olmaya.
(Yani kelimeyi tevhid zikiri Teveccüh anında uygun değildir.Zira Tevhid ğayrı nefidendir. Teveccüh de sadece Allahın ahadiyetine olur.
Bu soruya verdiği cevapda İmamı Rabbani Hz.der ki;Ğayre Teveccüh ancak ahadiyete tevecühün takviyesi ve geliştirilmesi içindir.
Ğayırın nefyinden maksad ise bu teveccühün devamıdır.Hem de ağyarı araya sokmadan ...
Ğayırın nefyine teveccüh ,ahadiyete teveccüh işine menfi yönden tesir etmez.Bu duruma menfi yönden tesir edecek
olan ğayra olan teveccühdür;ğayırı nefyine olan teveccüh değildir.Bu iki mana arasında dahi çok fark vardır.

Gizli zikir deki "La ilahe illallah" zikiri aynı tondan ve şekilde yapılması gerekmez.Zira Manası ve ruhu itibarıyla yapılır..Ses ve şekilden nasibi yokdur.
Bu yüzden nasıl ve ne şekilde yapıldığından ziyade manası ve ruhu mühimdir.
Ayrıca Müridin nazarında,şeyhin duruşu ve hareketi hoş bulunmadıkca ;onun kemalatından bir şeye nail olmaz.
Şayet müridin kalbine ,şeyhin fiillerinden herhangi biri için bir şüphe debunu atamazsa ..o zaman:İtiraz şeibesinden temiz,inkar zamanındanuzak olarak,açıklamasını kendinden istesin.
Bu zamandan,hak ile batıl birbirine karışmış durumdadır.Birbirine ayırd edilmez durumdadır.Eğer şeriate uygun olmayan bir iş zuhur ederse bu işde kendisine uymayalar.Belki onu hüsnü zan ile yorumlayalar. Eğer hüsnü zan ile yorum mümkin olmaz ise bu ibtilanın ondan gitmesi için dua edeler.Bir müride ,şeyhinin mubah bir iş yapmasından dolayı şüphe düşerse bu şüpheye itibar edilip önem verilmez.Hak tealanın yasaklamadığı mubah işlere başkasının yasaklama hakkı yokdur.
Bir hadisi şerif de
"Allahu teala azimetli işler ile amel etmeyi sevdiği gibi,ruhsatla yapılan işleri dahi sever.."buyurdu.